Dag lieve kijkbuiskinderen!
Heden ten dage, in den vroegen ochtend van den tweeden augustus, zijn wij goed en wel aangekomen in onzer Mokum.
Hiermee is onze reis naar Rwanda, en daarmee dus ook deze blog, ten einde gekomen!
Daarom willen wij jullie van harte bedanken voor het volgen van de blog en voor alle reacties die jullie op welke wijze dan ook gegeven hebben!
Het was een bijzondere, indrukwekkende en leerzame ervaring, en de steun van het thuisfront (jullie) heeft ons daarbij zeker geholpen!
Houdt de blog echter in de gaten, want wie weet komen er binnenkort nog stukjes + foto's over:
- Het bezoek van de minister
- De avonturen in het tropische regenwoud van Nyungwe
- Op safari in Akagera National Park
Murakoze cyane en tot ziens!
Rutger & Harmen
zondag 2 augustus 2009
maandag 20 juli 2009
DE MINISTER KOMT OP BEZOEK!
Jaja, u leest het goed!
Met onverwachte en on-Afrikaanse snelheid is er een afspraak geregeld met de Minister of Natural Resources en hij komt deze week, samen met een 'team of technicians', op bezoek in ons Migina Catchment!!!
Hier zullen wij een rondleiding verzorgen langs al onze Hollandse Waterwerken, waarbij wij de Minister (en zijn gevolg) tevens de vernuftige kneepjes van het Hydrologische vak hopen bij te brengen!
Later meer over dit hoge bezoek!
Met onverwachte en on-Afrikaanse snelheid is er een afspraak geregeld met de Minister of Natural Resources en hij komt deze week, samen met een 'team of technicians', op bezoek in ons Migina Catchment!!!
Hier zullen wij een rondleiding verzorgen langs al onze Hollandse Waterwerken, waarbij wij de Minister (en zijn gevolg) tevens de vernuftige kneepjes van het Hydrologische vak hopen bij te brengen!
Later meer over dit hoge bezoek!
zondag 12 juli 2009
Kleine anekdotes
Bange Bewaker
Vanaf dag 1 van ons verblijf hier in Butare hebben wij een ‘guard’ op ons erf rondlopen die ons en ons huis 24 uur per dag bewaakt en bijvoorbeeld ook de toegangspoort voor ons open doet. Zo’n iemand krijg je hier (als blanke/rijke) automatisch bij je huis geleverd; service van de zaak! Zeker in het donker maakt zijn spookachtige verschijning, zijn aftandse kleren, zijn geur, zijn bruingele glimlach, en zeker ook zijn enorme kapmes in zekere zin een bedreigende maar toch ook wel weer veilige indruk op ons.
Onze bewaker is echter al geruime tijd pleitte, en tot voor kort hadden wij geen idee waarom. De laatste twee maanden hebben wij hem in ieder geval niet meer gezien. Bij ons begon de vraag te rijzen of wij hem misschien dan toch hadden moeten betalen of zoiets?! Maar dat zou toch wel een beetje raar zijn, aangezien iedereen ons had wijsgemaakt dat de guard ‘included’ was, en dus waren wij ons (tot zijn verdwijning) in ieder geval van geen kwaad bewust. Maar ja, het kon ook zijn dat hij ziek was geworden, of in het ergste geval ergens dood in een hoekje van de tuin lag…
Een recente ontmoeting met onze huiseigenaar heeft echter compleet ander licht op de zaak geworpen. De ‘werkelijkheid’ was natuurlijk heel anders dan wij voor mogelijk hadden gehouden: volgens de huiseigenaar had de bewaker zijn ontslag bij hem ingediend omdat hij bang voor ons was! Volgens de bewaker kwamen wij geregeld diep in de nacht thuis (red: de heren van den Berg en Bolt komen normaal gesproken rond 19.00 thuis en zijn gedurende de aanwezigheid van de bewaker hooguit 2x na middernacht thuis gekomen) waarbij wij kennelijk ook nog eens een zeer bedreigende indruk op hem hadden gemaakt. “They try to beat me” was dan ook de verklaring van de bewaker. Ach ja, als je het zo bekijkt: wij waren natuurlijk zwaar bewapend met een sleutel (om de voordeur mee te openen) en een zaklamp (om onze weg naar huis te vinden in donker Afrika), terwijl hij er met zijn 40cm lange kapmes natuurlijk een beetje schamel bijloopt…
En wij al die tijd maar proberen een beetje aardig voor die man te zijn, hem met een paar pasgeleerde woordjes Kinyarwanda te begroeten en gedag te zeggen, en vooral ook proberen niet al te veel te schrikken als er vanuit een donker hoekje opeens geelbruine tanden en een enorm kapmes in het maanlicht opblinken…
Een bewaker die bang is voor zijn ‘clienten’: welkom in de wondere verhalenwereld die Rwanda heet!!!
Bananen in het Bos
Het Nyungwe Forrest is één van de drie Nationale Parken die Rwanda rijk is. Door haar hoge ligging (2000-3000m hoogte) is Nyungwe een uniek tropisch regenwoud die vele ‘endemics’ herbergt en bijzondere apen, vogels, vlinders en orchideeën kent. Ook ontspringen de twee grootste rivieren van Afrika, de Nijl en de Congo, in het Nyungwe Forrest en daarmee is het regenwoud dus zeer belangrijk voor de waterhuishouding van heel Afrika.
(N.B. voor de punaisepoetsers onder ons: het ‘ontspringen’ van een rivier is nogal een vaag begrip, maar het is een feit dat een deel van Nyungwe Forrest tot het drainage netwerk van de Congo behoort en een ander deel tot die van de Nijl. Bijzonder is dat de officieel erkende ‘most remote source of the Nile’ ook in Nyungwe Forrest ligt!)
Tijd voor een bezoekje dus, en gewapend met bananen gingen wij op pad!
(Althans, we deden een verkennende excursie per auto; een ‘echt’ bezoek, inclusief enkele hiking trails, hopen we komende week te doen!)
Zie hier het resultaat:
Banaap
Wat? Een banaan?!
National Park Nyungwe Forrest
Uitgestrekte theevelden tot aan de rand van het park
Bijzonder Bloot
Cyangugu is een grote stad (ok, relatief voor Rwandese begrippen dan: Cyangugu telt zo’n 60.000 inwoners) die pal aan de grens met Congo ligt, en die tevens schitterend gelegen is aan de uitmonding van Lake Kivu in de Rusizi rivier. Lake Kivu is twee miljoen jaar geleden ontstaan als ‘inland sea’ in de Albertine Rift Floor, en is weliswaar niet zo heel groot in oppervlakte (‘slechts’ 2200 km2) maar behoort door haar enorme diepte wel tot de 20 grootste zoetwatermeren ter wereld.
Interessant is om te vermelden dat Lake Kivu één van de drie meren in de wereld is die een serieus ‘ontploffingsgevaar’ heeft. De grote concentraties methaan en koolstofdioxide die zich constant ophopen in het meer (als gevolg van vulkanische activiteit) zouden namelijk nogal explosief naar buiten kunnen komen. Dit is namelijk in 1984 respectievelijk 1986 gebeurd bij de twee andere kritieke meren (Lake Monoun en Lake Nyos) die allebei in Kameroen gelegen zijn. Bij deze dramatische explosies (‘limnic eruptions’ genaamd) zijn daarbij duizenden doden gevallen als gevolg van een enorme gaswolk van koolstofdioxide die tot 27km landinwaarts haar slachtoffers eiste.
Om het een beetje aanschouwelijk te maken: denk aan een colafles die onder hoge druk van koolstofdioxide staat en die als gevolg van een ‘trigger’ (bijvoorbeeld het schudden van de colafles, of het toevoegen van een suikerklontje; vergelijkbaar met een aardbeving of een ‘landslide’ in het meer) tot een enorme uitbarsting komt.
Het “toeval” wil dat Lake Kivu vele, vele malen groter is dan de twee Kameroenese meren, dat de druk van het vulkanische gas in Lake Kivu (door haar enorme diepte) 3x zo groot is als in een colafles, en dat er zich in Lake Kivu naast koolstofdioxide ook nog enorme hoeveelheden methaan ophopen…
Uiteraard nemen wij als Aardwetenschappers ons vak serieus (inclusief doemverhalen :P) en dus werd het ‘ff buuten in Cyangugu’ en snel weer terug!
Na het bezoeken van het meer en het bekijken van de grens met Congo (‘bekijken’ leek ons wat veiliger dan ‘oversteken’; voor Congo maken wij graag een uitzondering…) zijn we voor de verandering eens decadent wezen lunchen. Hierbij werd onze eetlust ‘opgewekt’ door uiterst interessante sculpturen die ons wellustig aanstaarden. Een uiterst puik stukje Afrikaanse houtsnijwerk! Of laten we zeggen: porno-beelden
Lekker knagen...
Belachelijke Bureaucratie
Bureaucratie is van alle tijden en van alle landen! Dat ondervonden wij voor de zoveelste keer hier in Rwanda. Een beetje klokkijken of een afspraak nakomen is hier aan de meeste mensen niet besteed, maar vanachter een bureau wordt iedereen hier opeens überpunktlich…
Voor ons 3.5 maand verblijf hebben wij bij de Rwandese Ambassade in Den Haag een visum gekregen die slechts 3 maanden geldig is. Langer was niet mogelijk. Wij moeten dus hier in Rwanda enige extensie zien te bewerkstelligen en na wat speurwerk op internet wisten we dat we hiervoor bij het ministerie van immigratie en emigratie in Kigali moesten zijn. Veel meer details dan enkele e-mailadressen waren er op het net echter niet te vinden, dus we besloten een mailtje te sturen met de vraag of we bijvoorbeeld nog wat formulieren moesten uitprinten, invullen en meenemen.
Uiteraard geen reactie!
Dan maar het ministerie zelf opzoeken en hopen dat de meegebrachte paspoorten, pasfoto’s, visa en invitatieformulieren van de NUR voldoende zijn. Na dik drie kwartier wachten (ook hier hebben ze het nummertje trekken uitgevonden) zijn we eindelijk aan de beurt. Nadat we onze situatie hebben uitgelegd aan het mannetje achter het bureau, krijgen we te horen dat we een business visum voor 1 jaar moeten aanvragen, en dat we daarvoor een formulier moeten invullen die te vinden is op een of andere website. Uiteraard is het formulier niet in de immigratie-office zelf te verkrijgen. Op onze vraag of we het formulier dan nu ergens kunnen uitprinten en dan zo bij hem in kunnen leveren worden we gewezen op een bordje: ‘formulieren indienen is alleen mogelijk tussen 08.00 en 12.00’. Die tijd is met het lange wachten inmiddels net verstreken…
We halen onze invitatiebrieven van de NUR maar te voorschijn. Misschien dat de vele stempels en handtekeningen enige indruk maken! Na een uitvoerige inspectie van onze brieven komt hij met de constatering dat we een studenten-visum nodig hebben. Dat we student zijn hadden we al 3x uitgelegd, maar goed: hij heeft het nu in ieder geval door en het scheelt ons behoorlijk in de kosten. Deze verlichting is echter van korte duur, want hij komt al snel daarna met de mededeling dat we in plaats van een ‘invitation letter’ een ‘application letter’ nodig hebben. Juist… een ‘uitnodigingsbrief’ is kennelijk alleen voor het aanvragen van een visum, en een ‘toepassingsbrief’(?) is kennelijk nodig voor het verlengen van je visum. Oh ja, en de director moet het tekenen!
Uiteraard is het mannetje achter het bureau nog niet uitgezanikt want bij het zien van onze pasfoto’s komt alweer de volgende verbale afranseling. De foto die Harmen heeft meegebracht (hij had geen pasfoto’s uit Nederland meegenomen, dus heeft in Butare bij de lokale pasfoto-service een vijftal enorm overbelichte pasfoto’s (African quality) laten maken) voldoet aan de eisen, maar de kwaliteitspasfoto’s van Rutger uit Nederland (die zelfs de meeste strenge pasfoto-eisen voor Nederlandse paspoorten en rijbewijzen doorstaan) zijn niet goed genoeg. De achtergrond moet spierwit zijn en bij Rutger is de achtergrond een beetje beige/grijs…
Vervolgens worden we bedankt en mag de volgende klant het proberen. Enigszins gedesillusioneerd verlaten we het ministerie. Dat wordt nog minstens 2x op en neer reizen naar Kigali, formuliertjes regelen en pasfoto’s schieten!
We overwegen een weekendje ‘op vakantie’ naar Burundi te gaan, om daar bij de grens een nieuw visum aan te vragen; dat gaat vast sneller…
Bolle Buikjes
Soms is de armoede die je hier ziet schrikbarend groot. De ellende is van de gezichten af te lezen en met name de bolle buikjes van de kinderen geven te denken…
Het doet je in ieder geval wel weer beseffen hoe goed wij het hier in Nederland hebben. En ja jongens en meisjes, breng je oude kleding naar het Leger des Heils of het Rode Kruis, want tweedehandskleding wordt hier goed gebruikt en is ook zeker nodig!!!
Between Borders
Het Migina Catchment waarin wij ons onderzoek doen wordt in het zuiden begrensd door een grote rivier; Akanyaru genaamd. Bij ons bezoek aan de Akanyaru, de rivier die Burundi van Rwanda scheidt, konden wij het uiteraard niet nalaten grensoverschrijdend te werk te gaan. Van de douaniers kregen we toestemming om de slagboom te passeren en de brug over de Akanyaru over te steken. In name of science, you now! In dit stukje niemandsland liepen overigens nog verassend veel kinderen en koeien rond… Staande op de brug had je aan de ene kant uitzicht op een wapperende Burundische vlag met slagboom en gewapende mannetjes, en aan de andere kant een vergelijkbaar tafereel van de Rwandese versie. Uiteraard moeten daar foto’s van gemaakt worden! Zowel Rutger, als Stefan, Harmen en Omar schoten er lustig op los! Helaas waren de douaniers hier niet zo van gediend, en Rutger werd op het matje geroepen. Onder het toeziend oog van de commandant moesten alle foto’s die er ook maar een beetje belastend uitzagen gewist worden. Dat Omar, Harmen en Stefan ook allemaal al de nodige kiekjes hadden geschoten deerde de douaniers kennelijk niet. Het gaat natuurlijk om het statement wat je maakt. Niets heerlijker dan even laten weten wie er de baas is!
Baldadige Boertjes
Tot onze grote spijt heeft de baldadigheid toegeslagen in het Migina Catchment. Nadat we vorige maand al beroofd waren van ons zonnepaneel (waardoor de meteotoren bij het GIS centrum inmiddels al enkele weken buiten werking is:S), wordt er nu op grote schaal jacht gemaakt op onze sloten. Van een pas geïnstalleerde staff gauge is de stalen klep doorgeknipt (als ware het een kartonnetje) en is het slot meegenomen. De inhoud van de staff gauge is gelukkig ongemoeid gelaten. Kennelijk heeft alleen het slot hier waarde. Het is alsof ze in Amsterdam je fiets kapot knippen om je slot te jatten…
Maar dat was nog niet alles. In Kadahokwa hebben wij twee transecten van in totaal 10 peilbuizen staan, waarbij alle peilbuizen zijn afgesloten met een in beton gegoten stalen constructie die met respectabele hangsloten zijn vastgemaakt. Maarliefst 3 weken achter elkaar ontdekten wij bij ons wekelijkse bezoek op zaterdag dat er een hangslot was ontvreemd. Vreemd genoeg waren hier nooit braaksporen van te vinden. Het gerucht gaat dat er in het nabijgelegen dorp een tovenaar woont die van elk (gejat) slot voor 200 RWF (=30 eurocent) een bijpassend sleuteltje kan maken, waarna het geheel voor veel meer geld weer verkocht kan worden.
Omdat het steeds om hetzelfde type slot ging dachten wij er goed aan te doen deze te vervangen door een ander type slot. Bovendien was er officieel 24 uur per dag bewaking bij de peilbuizen; althans, daar betaalden wij in ieder geval een aantal bewakers voor…
In de daaropvolgende week was de schade echter erger, toen er meerdere metalen afsluitklepjes waren gesloopt, en er wederom een slot en helaas ook een diver waren ontvreemd. Zeker dat laatste is spijtig: behalve het feit dat divers wel enkele honderden euro’s de stuk kosten, zijn we nu ook data kwijt. Oja, uiteraard had de bewaking niets gezien van deze baldadigheid…
Tijd voor actie dus, en nadat wij alle overige divers uit voorzorg hadden verwijderd, spoedden wij ons naar de lokale dorpsvergadering die toevallig op dezelfde dag plaatsvond. Iedere heuvel in Rwanda heeft zo z’n eigen dorpje, met z’n eigen lokale autoriteiten en ook z’n eigen dorpsvergadering. Dat komt neer op lekker babbelen in het gras, met voornamelijk vrouwelijke aanwezigen, en 1 jong ventje in nette kledij die de autoriteit blijkt te zijn. Terwijl de kleurrijk geklede vrouwen een plekje in het gras opzoeken en hun zuigeling de borst geven, worden wij gestationeerd op vermoedelijk het enige bankje van het dorp. Tsja, we zijn tenslotte blank he!
Na een inleidend praatje van het ‘stamhoofd’, komt Omar aan het woord die zeer uitvoerig verslag doet van onze bezigheden hier, en de recente baldadigheden die ons werk nogal bemoeilijken. Het enige wat wij van dit gesprek meekrijgen zijn de nodige verontwaardigingen die worden geuit door de aanwezigen. Hier en daar wordt zelfs een traantje gelaten! De conclusie van de lokale gemeenschap is dat de daders vermoedelijk uit een ander dorp komen, want ja “wij zouden zoiets natuurlijk nooit doen”! Ook belooft iedereen thuis eens goed te zoeken of daar toevallig ook nog een diver verstopt ligt…
Tot slot wordt er besloten dat onze sloten voortaan overdag bewaakt zullen worden door de ‘local defender’ die daarbij ook zijn officiële uniform zal aantrekken! Dat zal helpen! De huidige bewakers zijn volgens de dorpelingen niet te vertrouwen en worden dus de laan uit gestuurd. Omdat de officiële bewaker zijn post natuurlijk niet mag verlaten, belooft de familie om hem elke dag zijn lunch te komen brengen.
Voor de nachtploeg zijn echter wat meer problemen, omdat niemand het aandurft om in z’n eentje de bewaking op zich te nemen in het donker. Volgens de dorpelingen is het hier namelijk erg gevaarlijk ’s nachts en kun je zomaar gedood worden als je alleen bent. Tsja, dat soort consequenties willen wij voor ons onderzoek natuurlijk ook niet op ons geweten hebben…
Dit probleem wordt opgelost door ’s nachts 2 gewapende mannetjes neer te zetten, die behalve onze peilbuizen ook elkaar kunnen verdedigen. Slim jongens, heel slim! Daarnaast wordt er nog een logboek in het leven geroepen waarin elke bewaker bij de overdracht moet tekenen of bij zijn vertrek alles nog in orde was. Op deze manier valt er bij eventuele baldadigheden precies te bepalen welke bewaker dat had moeten voorkomen. Het lijkt dus allemaal goed geregeld zo!
Als we de volgende dag langskomen blijkt alles dan ook keurig in orde te zijn. Eén van de twee nachtbewakers komt echter met het verhaal dat er die nacht gevochten is. Toen hij rond 19.00 eventjes alleen was, zag hij een verdacht persoon rond onze peilbuizen lopen. Op zijn vraag wat diegene hier te zoeken had in het donker, ontstond er een woordenwisseling en een handgemeen. Onze bewaker kreeg een machete op zijn keel (en die kapmessen hier zijn geen kleine jongens…) en riep om hulp. Gelukkig waren er bondgenoten in de buurt, en toen die aan kwamen snellen wist hij het mes van zijn belager afhandig te maken, waarna deze de benen nam.
Achteloos verteld onze bewaker dit verhaal, waarbij hij nonchalant met zijn nieuwe mes speelt. Gelukkig hebben wij een bewaker van het formaat Schwarzenegger, die volgens de verhalen nog niet zo lang geleden de leider was van een groepje ‘gangsters’. Zo’n iemand waar je liever geen ruzie mee hebt, zeg maar. Onze peilbuizen lijken dus voorlopig in veilige handen, maar niets is zeker in dit land…
The local meeting
Betoverende Ballen
In het kader van de ‘One Dollar Campaign’, een inzamelingsactie voor genocide-weeskinderen, werd in het Nationale Stadion van Kigali een benefietwedstrijd georganiseerd tussen het Rwandese nationale elftal en een ‘African Star’ team. Nou leek het ons sowieso al leuk om eens een voetbalwedstrijd van het nationale team te gaan bezoeken, maar nu was er dus de mogelijkheid om eveneens Afrikaanse sterspelers zoals Drogba (Chelsea), Eto’o en Touret (beiden Barcelona) te zien spelen. Dus wij kaartjes regelen en naar het grote stadion in Kigali!
Eerder hadden we op een groot scherm al gezien dat Rwanda nou niet bepaald hoogstaand voetbal speelt (niveautje eersteklas amateurs) en in de kwalificatierondes van de African Cup voor het WK2010 staan ze dan ook kansloos onderaan in de poule. Tegen een sterrenteam met Drogba en Eto’o in de spits bereidden wij ons dan ook voor op een flinke afstraffing voor de ‘Amavubi’ (oftewel ‘de wespen’ zoals de bijnaam van het Rwandese voetbalteam luidt).
In het stadion aangekomen bleken we gelukkig niet de enige te zijn: zelfs President Paultje K. was aanwezig! Ook de Amavubi-fanclub kon natuurlijk niet ontbreken!
Toen de spelers het veld op kwamen lopen bleek al snel dat de ‘African Stars’ maar met z’n zevenen waren gekomen, en dus moesten worden aangevuld met de reservespelers van Rwanda (niveautje tweedeklas amateurs). Daarnaast werd tijdens de wedstrijd al snel duidelijk dat zo in het zomerreces het beste er bij Drogba en Eto’o ook wel vanaf is. Veel meer dan buitenspel werd er niet gelopen… Een soort van komkommervoetbal!
Uiteraard waren er de nodige trucjes van de DJ, maar falend in de afronding wist hij hiermee de Rwandese keeper niet te verschalken. Eto’oh oh oh! Nee, eigenlijk was het gewoon eenrichtingsverkeer de andere kant op en het sterrenensemble werd dan ook met 4-0 afgedroogd door FC Rwanda. Vermoedelijk de grootste overwinning ooit voor Rwanda; een prestatie op zich. Voor de Afrikaanse sterspelers was er gelukkig nog een diner met Paultje in het uberdeluxe Hotel Serena in het verschiet, dus verliezers waren er niet deze avond.
Onze avond werd gelukkig nog gemaakt door een kort maar krachtig optreden op de Rwandese TV. Ons vak was even vol in beeld; live nog wel! De dame die naast ons zat heeft dat overigens geweten, want die werd 10 seconden later door haar boze moeder gebeld met de vraag waarom ze niet in Butare in de Universiteit zat, wat ze kennelijk haar ouders had wijsgemaakt!
Ons leverde deze ‘5 seconds of fame’ slechts een jaloerse herkenning van de driver op, de volgende dag, die de wedstrijd thuis vanaf de bank had moeten zien.
En oja, bijna vergeten te melden: we zijn natuurlijk in Afrika, dus de wedstrijd begon niet om 15.00 maar om 18.30. Ach ja, die dingen die wennen…
Omdat de laatste bus terug naar Butare om 19.00 al vertrekt, hebben we noodgedwongen een goedkoop hostel moeten zoeken in Kigali voor de nacht. De volgende ochtend om 06.00 begon onze reis alweer richting Butare. Het douchen hebben we overigens maar gelaten…
Zoek de kakkerlak
Drogba en Eto'o staan klaar voor de aftrap
Bagger Broek Belet Bezoek aan Bobo?
Op de universiteit van Rwanda (en eigenlijk in heel Oost-Afrika) heerst niet echt een onderzoekscultuur; de focus ligt op onderwijs. Zeker op het gebied van water is dit onderzoek echter wel hard nodig. Ondanks dat Rwanda een relatief nat en heel groen land is (er valt jaarlijks meer neerslag dan in Nederland!) behoort Rwanda tot de top5 landen waar waterschaarste heerst. Per hoofd van de bevolking is er minder water beschikbaar dan in bijvoorbeeld een woestijnland als Marokko. Dit op het eerste gezicht onlogische gegeven wordt veroorzaakt door de zeer hoge bevolkingsdichtheid in Rwanda, maar met name ook door onvoldoende en inadequate gebruikmaking van het beschikbare water. Met een explosief stijgende bevolkingsgroei, toenemende extremen in het natte en droge seizoen (door klimaatverandering), en een toenemende vervuiling (afvalwater wordt hier niet gezuiverd, maar sijpelt hier gewoond de grond in) zullen de problemen met water alleen maar toenemen in de toekomst. Er is dus veel meer kennis en investeringen nodig in de watersector, en snel ook!
Schrijnend is het dan ook om te zien dat het de Rwandese overheid in de afgelopen 15 jaar gelukt is om in heel Rwanda slechts 11 regenmeetstations en 22 rivierwaterlevelstations op te bouwen en operationeel te houden. Ook kent Rwanda welgeteld 0 hydrologen, en is Omar momenteel de enige PhD in de hydrologie.
Dat er nu in nog geen 3 maanden tijd opeens 15 regenmeetstations, 4 rivierwaterlevelstations, 10 grondwaterlevelstations en weet ik wat allemaal nog meer is opgebouwd (en dat allemaal alleen in het kleine Migina Catchment) is een prestatie op zich te noemen. Nog nooit eerder vertoont in Rwanda, en misschien wel in heel Oost-Afrika!
Dit gegeven is niemand minder dan de Minister of Natural Resources ook niet ontgaan, en hij heeft dan ook contact met Omar opgezocht, met de vraag hoe hij dit in hemelsnaam voor elkaar gekregen heeft! Het lijkt wel on-Afrikaans! Als oud-NUR docent bleek de minister buitengewoon geïnteresseerd in ons project. Een uitnodiging voor een kopje thee bij de minister was dan ook het gevolg.
Samen met Prof. Stefan Uhlenbrook (werkzaam bij de UNESCO-IHE en professor aan de VU, tevens supervisor van Omar en van ons) en Jeltje Kemerink (eveneens werkzaam bij de UNESCO-IHE en projectleider van het Water Resources and Environmental Management Project waar ons onderzoek ook deel van uitmaakt) togen wij deze week naar Kigali.
Stefan en Jeltje hadden die dag eerst een formeel gesprek met de Nederlandse Ambassadeur, en wij maakten van de gelegenheid gebruik om onze retourvlucht bij Brussels Airlines te bevestigen en een poging te wagen bij het Ministerie van Immigratie en Emigratie om ons visum te verlengen.
Helaas werd het ons daarna echter duidelijk dat het niet de bedoeling was dat wij ook op bezoek gingen bij de minister. Alleen Stefan, Jeltje en Omar (strak in pak) stonden op de ‘gastenlijst’. Enig overleg hierover was er echter niet geweest, en ook was er geen enkele uitleg; het leek een vanzelfsprekendheid! Voor ons was er dus geen alternatief dan vervroegd aftaaien en de terugreis naar Butare te aanvaarden.
Wij vermoeden dat ‘men’ van mening is dat wij simpelweg niet netjes genoeg gekleed door het leven gaan om een minister te bezoeken. En ja, Omar is hier natuurlijk de promovendus; wij zijn slechts studenten…
Gelukkig was de uitkomst van het gesprek met de minister positief (Stefan wenste dat de ministers in Nederland zo geïnteresseerd zouden zijn…) en de minister heeft zelfs te kennen gegeven graag eens met ons het veld in te willen om alle opgebouwde apparatuur in Migina Catchment te aanschouwen!
Wij hopen van harte dat dit veldbezoek er nog voor ons vertrek naar Nederland van komt, en reken maar dat wij dan onze meest bebaggerde broek aan zullen trekken!!!
"Who beat you?" is de standaardvraag die je hier krijgt als je er als blanke zo bij loopt...
dinsdag 16 juni 2009
Het hek van de dam
(zondag 14 juni 2009)
Het was weer een lekker weekje, afgelopen week!
In Rwanda gaan dingen gewoon nooit zoals je verwacht…
Je kan dus maar beter geen verwachtingen hebben van dingen; hebben wij geleerd. Wat dat betreft hebben wij onze draai hier inmiddels wel gevonden. We zien gewoon wel hoe alles gaat en loopt, maar we proberen wel zo goed en zo veel mogelijk te sturen en in te grijpen waar nodig. Zodoende krijg je uiteindelijk toch nog wel dingen gedaan! Ook al gaat het soms wel heel erg ‘op z’n Afrikaans’…
Zo ook deze week!
Het begon allemaal al op maandagochtend. Omar is elk weekend in Kigali (bij zijn vrouw en kind) en komt dan maandagochtend met de bus weer naar Butare. Zoals gewoonlijk zou de driver ons om 8.00 met de projectcar op komen halen, waarna wij rond half 9 Omar in de office zouden treffen, om daarna het veld in te gaan. Iets voor achten komt er echter een smsje van Omar dat we vandaag niet het veld in kunnen en dat de driver ons ook niet op komt halen met de auto. Want, zo luidt het bericht: “er zijn vandaag verkiezingen en dus zijn alle winkels dicht waardoor we geen cement kunnen kopen”… Juist; goed verhaal! Het eindigt met: “ik zie jullie op de office”.
De planning voor vandaag (we zouden cement kopen, een rol gaas halen en dan met de ijzeren palen die in de werkplaats liggen een hek bouwen ter bescherming van onze meteotoren) kan in ieder geval alweer de prullenbak in! Gelukkig zijn wij flexibel, en binnen enkele minuten is er een Plan B opgesteld (niet te verwarren met de prima kroeg in de Voetboogstraat). De hele dag niks doen op de office lijkt ons niet het meest ideale begin van de week, dus we besluiten dan maar een paar samples (watermonsters) te nemen van enkele ‘springs’ (waterbronnen) in de buurt, die we laatst ontdekt hadden met Omar (maar waar toen geen interesse voor was). Wij zijn wel benieuwd naar dat grondwater! En als we dan toch in de buurt zijn kunnen we ook meteen even de diver uitlezen, die in het waterlevelstation bij de rivier staat te meten. Dit alles is op loopafstand van ons huis en in ieder geval een ochtendvullend programma; dan zien we Omar ’s middags op de office wel weer!
Na een smsje hierover aan Omar zoeken wij onze benodigde spullen bij elkaar en maken we aanstalten om te vertrekken. Als we bijna de deur uit zijn belt Omar opeens! Hij is nauwelijks te verstaan (wat wil je in een overvol busje) maar wat we uit zijn verhaal op kunnen maken is dat er verkiezingen voor een nieuwe burgemeester zijn, dat de projectcar + driver toch opeens beschikbaar is en ons NU op komt halen, dat we Omar dan bij de brug naast het waterlevelstation zullen zien, en dat we daarna naar de markt gaan om cement te kopen?!
We doen niet eens ons best om het allemaal te begrijpen…
De communicatieve vaardigheden van een Rwandees zijn namelijk voor een Westerling moeilijk te doorgronden. In één van onze informatieboekjes over Rwanda staat het mooi beschreven:
“In Rwanda is een bekend spreekwoord dat luidt: Akayi mu nda y’ingoma kamenywa n’umwira na nyirayo. Het betekent: wat zich in de buik van de trom bevindt, is slechts gekend door de ritualist en de eigenaar. Waarmee wordt bedoeld: alleen diegene die iets zegt, kent de betekenis van zijn woorden.
Taal in Rwanda wordt niet gebruikt om te communiceren zoals wij in Europa gewend zijn. Integendeel, een Rwandees kan de werkelijkheid weergeven op een manier waarvan westerlingen zouden zeggen dat hij staat te liegen. Een mededeling of een verhaal kan in Rwanda net zoveel zeggen als verbergen. Wat niet gezegd of geschreven wordt, is vaak minstens zo belangrijk als wat wel wordt verkondigd. (…)
Voor een Rwandees is van belang dat zijn of haar belangen niet geschaad worden, maar die van de gesprekspartner evenmin en de relatie tussen hen mag ook niet lijden onder woorden. (…) Een woord hangt in Rwanda niet af van de werkelijkheid en de waarde daarvan, maar van het nut dat ermee samenhangt. Een Rwandees zal nooit zomaar spontaan een antwoord geven op een vraag. Hij of zij vraagt zich altijd eerst af wat er met die vraag bedoeld wordt en waarom die vraag wordt gesteld. (…)
Een Rwandees zal zelden iets beloven. Hij doet wel of hij ja zegt of iets toezegt, maar in werkelijkheid houdt hij vast aan een ander Rwandees spreekwoord: Het feit iets te aanvaarden verhindert niet dat men kan ontkennen wat men wil ontkennen.”
(bron: Rwanda – mensen, politiek, economie, cultuur, milieu – Jeroen Corduwener – Landenreeks (Koninklijk Instituut voor de Tropen & Novib))
Tsja… wat er dan allemaal wel en niet gaat gebeuren vandaag? Zijn de winkels nou wel of niet open? En is de projectcar met driver nou wel of niet beschikbaar? Zekerheidjes zijn er in ieder geval niet; dat is zeker!
We besluiten het Rwandese Lot niet af te wachten. Na een tijdje wachten is er nog steeds geen driver, dus we besluiten dan toch maar gewoon ons eigen plan uit te voeren. Bepakt en bezakt gaan we al lopend op weg naar de eerste spring; daar moeten we in een half uurtje kunnen zijn!
Na een kwartier stevig wandelen stopt er opeens een auto met piepende remmen voor onze neus: jawel, het is de driver in de projectcar. In gebroken Engels (“sorry, sorry, sorry” is zijn favoriete (en enige?) volzin) maakt hij verontschuldigingen over dat we hebben moeten lopen (dat is natuurlijk niks voor een blanke!) en hij ‘dwingt’ ons in te stappen. Onze argumenten dat we er al bijna zijn en ook wel kunnen lopen worden niet gehoord.
Na 100m rijden wordt de auto alweer geparkeerd en we stappen uit. We zijn er! Euhm… we wilden eigenlijk eerst naar de spring en pas daarna deze rivier doen, maar ach wat maakt het uit: dit is ook wel prima!
Wat Omar en de driver allemaal nog telefonisch besproken hebben is ons niet duidelijk. Kennelijk is er besloten dat wij eerst de rivier gaan samplen! Wat ons al wel snel duidelijk wordt is dat Omar in ieder geval nog niet op de brug staat te wachten…
Na het uitlezen van de diver en het samplen van de rivier, proberen we de driver duidelijk te maken dat we nu naar de spring willen en dat we dit het beste lopend kunnen doen. Zo’n spring ligt doorgaans niet pal naast de weg… Aangezien het communiceren met iemand die eigenlijk alleen Kinyarwandees spreekt niet heel gemakkelijk gaat, en de driver alweer aanstalten maakt om de auto voor ons te gaan halen, besluiten we ons plan maar met non-verbale communicatie duidelijk te maken. We keren hem de rug toe en zetten het op een lopen!
Na 5 minuutjes lopen hebben we de spring gevonden en gaan we in de rij van wachtende jerycan-dragende vrouwen en kinderen staan. Nouja, rij?! Geen idee hoe dat hier werkt, maar van een rij lijkt geen sprake en iedereen stopt als het een beetje kan zijn jerycan onder het stroompje water wat uit de berg komt sijpelen. Met onze monsterflesjes, pH-meter en EC-meter komen we er met geduldig wachten in ieder geval niet tussen, dat wordt al snel duidelijk. Dan maar asociaal dat ding eronder steken!
Uiteraard wordt er ruim baan gemaakt voor een blanke. Er was al heel wat bekijks voor onze verschijning, maar nu de meetinstrumenten met spannende cijfertjes uit de tas komen, stromen de toeschouwers echt rijendik om ons heen. Je kunt je de kont niet keren…
Opeens horen we het geluid van een auto, en zien we op de weg bovenlangs de driver met de projectcar voorbij rijden en de auto parkeren. Ongeduldig gaat hij op de motorkap leunen, met de deuren open, en kijkt hij ons wachtend aan. Hij is ons dus verdorie toch achterna gereden en verwacht dat we nu snel klaar zijn! Ach ja, whatever…
Wij gaan rustig door met onze metingen en het vullen van de sampleflesjes. Na de nodige kennismakende gesprekken (“give me money sir”) en een paar Kinyarwandese woorden van onze zijde (die tot grote verbazing en hilariteit bij de vrouwtjes leiden) komen de lieve kindergezichtjes dichterbij. Of ze onze pen mogen? Euhm, nee sorry, vandaag even niet! Die gebruiken we namelijk momenteel om de gemeten waardes op te schrijven. Of ze dan de EC-meter van ons kunnen krijgen?? Euhm, nee! Die is momenteel de kwaliteit van jouw drinkwater aan het meten! Of ze dan onze GPS misschien mogen hebben??? Oohhw, ja, maar natuurlijk!!! Daar hebben we er honderd van… Euhm, hallo?! Zie ik eruit als een oude man met een grijze baard en een rode mijter op mn kop? NEE!
Maar verder zijn de kindjes wel lief, hoor! Echt waar!
Even later horen we de projectcar weer wegrijden, om een kleine 5 minuten later weer terug te keren; dusss…. Opeens staat Omar naast ons! Goeiemorgen! Waar komt die nou opeens vandaan?
Omar vindt het de normaalste zaak van de wereld, en doet meteen alsof het samplen van deze spring ‘part of his programme’ is. Of hij de GPS-coördinaten even mag overschrijven? En wat is de EC precies? En wij maar denken dat hij ook een GPS voor zijn onderzoek had gekregen, en dat de pH-waarde misschien ook wel interessant voor ‘m is… Uiteraard krijgt hij alle gegevens die hij wil hebben.
Nadat het samplen van deze spring is afgerond, beveelt Omar de driver om naar de office te rijden. Wij besluiten nu toch maar meteen in te grijpen, omdat wij nog een spring op het programma hadden staan. Enige literatuurstudie van onze zijde had ons namelijk een bruikbaar artikel uit 2007 van een MSc-student aan de NUR opgeleverd, met daarin o.a. de GPS-coördinaten van nog een andere spring in de buurt. Aangezien we hier goede verhalen over gehoord hebben, en we nu toch in de buurt zijn, willen we deze ook meteen even samplen.
Omar heeft uiteraard geen idee waar het over gaat. Hij zegt de naam van de auteur wel te kennen, maar dat diegene 2 jaar terug op dezelfde faculteit van dezelfde universiteit in hetzelfde gebied een aantal springs heeft onderzocht voor een onderzoek wat warempel ook nog bij hetzelfde (WREM) project hoort? Er gaat een wereld voor hem open! Onze monden vallen dicht…
Gelukkig valt het samplen van deze spring nog wel in het ‘programma’ voor vandaag van Omar te stoppen. Met de exacte coördinaten van de spring in onze GPS dirigeren wij de chauffeur de goede kant op. Deze ochtend hadden wij het voor de zekerheid ook nog even op de kaart gecheckt, dus we weten precies welke kant we op moeten. Tot onze grote verbazing beveelt Omar de driver opeens om te keren en een zijweggetje in te rijden. Hij denk dat de spring in hetzelfde dal moet zijn! Enigszins geïrriteerd maken we Omar nogmaals duidelijk dat wij precies weten waar de spring is, dat onze GPS ons zal leiden, en dat we momenteel nog 5km uit de buurt zijn…
We vervolgen onze weg en gaan de goede kant op! Als we de spring beginnen te naderen beveelt Omar de auto echter te stoppen en vraagt hij aan de dorpelingen of er toevallig ook een spring in de buurt is. Euhm… Omar? Als we deze weg nog een kleine kilometer doorrijden dan zijn we er! Kijk maar op het schermpje van de GPS! Ja, zo’n ding heb jij ook!!!
Hoe we dat weten en of we er dan al eens eerder zijn geweest? Euh, nee Omar! Dit hebben wij in het artikel gevonden waarover wij je net vertelden…
Uiteindelijk weten we de spring te vinden en na het samplen vervolgen we onze weg naar de office. Oh nee, toch niet… eerst moet er natuurlijk geluncht worden! Omar en de 2 blanken worden bij het zelfbedieningsrestaurantje ‘La Reponse’ gedropt en de driver blijft achter. Wij vermoeden dat hij geen geld heeft voor dit ‘dure’ restaurant (80 eurocent voor een complete maaltijd; en je mag je bord zo hoog mogelijk volscheppen als je zelf wilt!) en dat hij tussen de middag naar zijn eigen huis rijdt en daar eet. Althans, dit hebben wij opgevangen uit de zeer regelmatige gesprekken van Omar en dr. Wali over de benzinetank die elke keer toch weer zo leeg is…
In de middag weten we gelukkig nog het cement te regelen (de winkels bleken uiteindelijk alleen ’s ochtends gesloten te zijn) en weten we eindelijk een rol geschikt gaas op de kop te tikken. Hier is trouwens ook nog een hele boeiende zoektocht aan vooraf gegaan:
Het meteorologische station dat wij 2 weken geleden met hulp van Jochen hebben opgebouwd staat in de tuin van een basisschool. Dit geeft natuurlijk wel enige zekerheid wat betreft de veiligheid (in Rwanda heeft ook elke school ’s nachts een bewaker), maar aangezien de verschillende sensoren die in de meteotoren hangen bij elkaar wel een paar mille kosten, in principe iedereen daar kan komen, en geïnteresseerde kinderhandjes al dan niet per ongeluk de nodige onderdelen kunnen slopen/meenemen, hebben wij Omar weten te overtuigen dat het misschien toch de moeite waard is om voor een paar extra tientjes de onderdelen voor een hek te kopen, om daarmee de meteotoren te beschermen.
Hiervoor zijn dus een paar metalen palen (waar we ook een deur van kunnen maken), cement, heel veel ijzerdraad en een goed stuk gaas nodig. Dit laatste bleek echter minder gemakkelijk te krijgen dan gedacht!
Na het maken van enkele schetsjes wisten we dat we zo’n 20m gaas nodig hadden voor het maken van ons hek. In en om de markt in Butare zijn vele winkeltjes met bouwmaterialen, maar geen enkele winkel bleek het beoogde gaas te hebben. Dat wil zeggen: in winkel A zeggen ze dat het gaas net is uitverkocht, maar morgen weer geleverd wordt (wat niet zo blijkt te zijn), in winkel B zeggen ze geen gaas te hebben, maar dat dit wel in winkel C te krijgen is. In winkel C aangekomen blijkt na een half uur dat ook daar geen gaas aanwezig is. In winkel D kan gaas uit Kigali besteld worden… etc. Uiteraard gaan hier ook nog lange prijsonderhandelingen aan vooraf.
Met dit soort zoektochten kun je hele dagdelen vullen, en dat hebben we vorige week dan ook veelvuldig gedaan. Bij gebrek aan gaas zijn we uiteindelijk maar ergens de rivierafvoer gaan meten, maar je moet niet verbaasd op kijken als daar (15 km verderop) Omar opeens verteld wordt door een toevallige passant dat in die ene winkel NU wel gaas te krijgen is…
Na vele kastjes en muren (zonder gaas!) kwamen we uiteindelijk in contact met iemand die in de winkel geen gaas voor ons had, maar bij hem thuis wel een hele grote rol had liggen. Maarliefst 25 meter werd ons beloofd, en het gaas was nog in uitstekende kwaliteit (“zo goed als nieuw, nooit gebruikt, ligt al jaren in de keuken, is nog van een oud vrouwtje geweest” etc. je kent het wel). Aangezien het niet helemaal nieuw meer was, mochten we het voor de helft van de winkelprijs wel hebben!
Met al deze veelbelovende toezeggingen moest Omar dit natuurlijk wel even checken! Wij hadden echter al wel het idee dat er ergens een luchtje aan hing…
Met de auto reden we naar een dorpje in de buurt, en uit een bouwvallig huisje werden maarliefst twee rollen gaas naar buiten gedragen. Nou, wij willen niet weten hoe die keuken er daar uitzag, maar het gaas was bijna doorgeroest en zat vol met kippenveren en heel veel kippenstront. Daar hing inderdaad een luchtje aan…
De twee rollen samen zouden minstens 25 meter lang zijn, werd ons wederom beloofd, maar wij kregen toch wel het gevoel dat dit behoorlijk naar boven was afgerond. Ons idee om het gaas meteen ter plekke uit te rollen om de lengte te checken, werd door Omar weggewuifd. De rollen lagen al achter in de auto, en we moesten eerst terug naar de winkel!
Daar aangekomen werd het ‘kippengaas’ uit de auto gesmeten, en was toch eindelijk het moment daar dat Omar z’n rolmaat te voorschijn haalde en het gaas werd uitgerold. Rutger dacht dat het misschien nog wel net 20 meter kon zijn, maar Harmen hield het op nog geen 15 meter. Het bleken er krap aan 12 te zijn…
Omar was uiteraard teleurgesteld met dit resultaat, en liet het mannetje van de winkel weten geen interesse meer te hebben. Deze was echter al lang tevreden, want hij had gratis en snel zijn rollen gaas naar de winkel laten vervoeren, alwaar hij het nu aan de man kon brengen. Handige jongens, die Rwandezen!
Wie ook handige jongens zijn, zijn de mannetjes van de werkplaats. Hier gaan wij naar toe voor al onze metaalbewerkingsklusjes die we niet zelf kunnen doen, en zij zijn dan ook al eerder op deze blog voorgekomen. Dit keer hadden we ze gevraagd om van de ijzeren palen die we hadden gekocht een deur te lassen, inclusief scharnieren, twee oogjes voor een slot en nog wat gaatjes voor het ijzerdraad waarmee het gaas gespannen wordt. Aangezien de voertaal Kinyarwandees is in de werkplaats, en de gesprekken van Omar met de mannen om de een of andere reden altijd heel erg lang duren, hebben wij de laatste tijd de gewoonte om dan lekker buiten in het zonnetje in het gras rustig af te wachten op wat komen gaat. U mag rustig weten dat dit inmiddels wel een vast onderdeel van onze werkweek is geworden, waar rustig enkele uurtjes aan opgaan. Helaas is het klavertje zeven nog niet gevonden, maar we doen ons best…
Wij hebben het vermoeden dat al deze urenlange conversaties over van alles en nog wat gaan, behalve over de inhoudelijke kant van de zaak. De metaaltechnische uitkomsten zijn namelijk doorgaans teleurstellend. Waar we Omar wel elke keer over horen zijn de keiharde prijsonderhandelingen. Met twee blanken aan zijn zijde, staat Omar dan ook altijd in een moeilijke onderhandelingspositie. Blanken hebben namelijk geld; heel veel geld…En de mannetjes van de werkplaats? Die hebben het naar eigen zeggen altijd druk; heel erg druk…
In de werkplaats is het altijd druk...
Als er voor ons wat gemaakt moet worden, moet hiervoor natuurlijk al het andere werk op zij geschoven worden, dus dit kost extra geld. En oja, als Omar er is, hebben ze ook nooit genoeg geld om eten te kopen, dus eigenlijk willen ze hier ook nog een toeslag voor. “Iemand Fanta geven”, heet zo’n toeslag hier. Dat wil zeggen: de spreekwoordelijke Fanta natuurlijk! Een arme sloeber kun je 50 Rwandese Frank als ‘Fanta’ geven, waarvan hij bijvoorbeeld een klein tussendoortje als een zakje pinda’s of een gepofte maïskolf kan kopen. Iemand met een eenvoudig baantje geef je bijvoorbeeld 500 RWF als ‘Fanta’ waarvan bijvoorbeeld geluncht kan worden. De decaan van de faculteit moet je echter wel 50.000 RWF geven als ‘Fanta’, en Abias had een vergelijkbaar bedrag aan ‘Fanta’ van Omar gekregen als bijdrage in de bekostiging van zijn trouwerij (bijvoorbeeld voor het geven van echte Fanta aan de gasten). En een blanke? Die krijgt geen ‘Fanta’, die geeft natuurlijk alleen maar ‘Fanta’!
Het letterlijke Fanta is hier trouwens de verzamelnaam voor alle softdrinks (Cola, Sinas, etc.). Dat is dus allemaal van hetzelfde laken en pak!
Maar om terug te komen op onze deur: die was een paar dagen later af! Dat wil zeggen: met heel veel las- snij- en boorwerk was er een schitterende deur geconstrueerd. Jammer was alleen dat deze deur gemaakt was van de 4 dikste metalen palen, die eigenlijk bedoeld waren voor het kozijn van de deur en de 3 overige hoekpunten van ons hek… Nu was er dus een constructie gemaakt van een hele grote en zware deur, die met zijn volle gewicht in een kozijn van dunne ijzeren latjes moest hangen. Slim jongens, heel slim!
En het ‘mooiste’ van alles was nog dat de hele constructie voor boven de grond was bedoelt, maar dat er dus geen enkele mogelijkheid was om de metalen palen in de grond te zetten… Terwijl het toch echt de bedoeling was om het geheel zo’n halve meter in de grond te plaatsen en dit vol te storten met beton. Een hek blijft niet uit zichzelf staan! En wij maar denken dat Omar een Bachelor in Civil Engineering had gedaan…
Het duurde uiteraard even voordat wij dit alles aan Omar hadden duidelijk gemaakt (bouwtechnische tekeningen met een schoolkrijtje op de betonnen vloer moesten er aan te pas komen…), maar om vervolgens de mannetjes van de werkplaats te overtuigen dat het toch echt anders moest? Dat was een hels karwij! Je kunt rustig stellen dat het hek van de dam was en dat de rapen gaar waren. Dat wil zeggen: de spreekwoordelijke rapen.
ff een deurtje lassen
Maar goed, uiteindelijk is de deur toch weer aan stukken gezaagd, en kon het hele bouwproces weer op nieuw beginnen. En wij waren weer een paar dagen verder…
Toen uiteindelijk de deur in poging 2 wederom af was, mocht het resultaat er wezen: het zag er goed uit! Dat de beoogde oogjes aan de deur en het kozijn veels te klein waren voor elk willekeurig hangslot, en dat dit dus nog op nieuw gemaakt moest worden, zullen we maar achterwege laten. Je had echter de dodelijke blik van onze ‘hekkensluiter’ moeten zien toen we hem hierop attendeerden…
Zo ging er dus een week voorbij met het vinden van een rol gaas en het maken van een deur. Uiteindelijk, na een paar laatste likjes verf en het boren van enkele vergeten gaatjes, konden echter alle palen en de deur van de werkplaats worden meegenomen.
Goed, dit was dus allemaal vorige week, terug naar deze week!
Nadat we dus op maandag eindelijk een rol gaas hadden gekocht, was dinsdag de grote dag: het hek kon gemaakt worden! Met een volgeladen 4x drive gingen we op pad. Omar had zelfs zijn laptop meegenomen om daarmee de data van de meteotoren uit te lezen! Alles wees er dus op dat het een succesvolle dag zou worden…
Eerst nog even een paar zakken en emmers met grind vullen bij de rivier. Flinke jongens zijn dat, die zakken vol met grind! Gelukkig weten de locals daar wel raad mee; tenger maar beresterk: 1 brok spieren! Waarschijnlijk zouden die het op de Nederlandse markt ook goed doen: 0% vet!
Na een 3 kwartier rijden over de meest onmogelijke hobbelpaden komen we bij onze 2m hoge meteotoren aan (niet te verwarren met de enorme meteotoren van het GIS centrum uit het vorige blogbericht). Uiteraard is er weer veel bekijks, want ja: wat gaan die blanken met al dat materiaal doen? Een grote massa mensen dromt samen rondom de auto, iedereen komt meehelpen uitladen. Het kost ons moeite om naast onze tas zelf ook nog wat andere spullen te tillen. Iedereen grist het materiaal uit de auto en helpt graag een handje mee. Wie weet valt er nog wat te verdienen vandaag!
Harmen weet er echter tussenuit te glippen met een zak van 50 kg cement. Uiteraard wordt hij achterna gerend door enkele locals die natuurlijk vinden dat een blanke dat niet kan dragen. Eigenwijs loopt Harmen door; het tillen van zo’n zak valt niet mee, maar is nog altijd beter te (ver)dragen dan het lijdzaam toe moeten zien hoe alle zwarten (wederom) het werk voor de blanken doen… Die tijden zijn wat ons betreft geweest, jongens!
Ondertussen lachen de kinderen van de basisschool die rare blanke uit; maar ja wat wil je, had Harmen die zak cement ook maar op z’n hoofd moeten tillen!
Na het bepalen van de definitieve afmetingen van het hek, gaat iedereen aan het werk. Rutger besluit een handje te helpen met het graven/hakken van de greppel waar het hek in komt te staan. De grond is echter hard, dus het valt niet mee. Laf lachend van een afstandje kijken de locals (en met name de driver) toe; ze vinden dat het graven anders moet. We verstaan niet wat ze zeggen, maar de boodschap is duidelijk. F*ck it, doe het dan zelf maar!
Het hakbijltje wordt er bij neergelegd, en wij besluiten ons te ontfermen over de deur. Hier moet namelijk ook nog een stuk gaas in, die goed vast moet zitten, maar dan ook nog op een manier waarop de deur straks ook nog dicht kan. Een interessant klusje voor ons! Uiteraard hebben wij hier allerlei gereedschap en tangetjes voor meegenomen. Omar kijkt zijn ogen uit!
‘Helaas’ is het een sterk stuk gaas dat we meegenomen hebben, dus het ombuigen en vastdraaien van alle losse eindjes is een flinke klus! Gestaag vorderen de werkzaamheden, en terwijl wij de eindjes aan elkaar knopen zien we met een kleine glimlach toe hoe de graafploeg zich stukbijt op de harde ondergrond. Dat moet beter kunnen jongens!
Uiteindelijk biedt de geologische hamer hier uitkomst…
Na vele uren zware arbeid kunnen de palen en de deur de grond in, en kan het gaas gespannen worden. Stug ijzer zo strak mogelijk spannen en vastbuigen blijkt een hels karwij, en wij ontdekken dan ook dat het mogelijk is om blaren te krijgen van het vasthouden van een tangetje…
Een slotgracht ter bescherming van de meteotoren
Wij trekken altijd volle zalen (en lege klaslokalen...)
Het beton wordt inmiddels in grote hoeveelheden geproduceerd en in de greppel gegooid, teneinde het hek te stabiliseren. Uiteraard hangt alles er nogal slapjes bij, zo in dat natte beton wat nog wel een paar dagen nodig heeft om goed te drogen. Hier hadden wij in eerste instantie nog wat stabiliserende zijbalkjes voor bedacht, maar helaas hadden wij dezen er in de zware onderhandelingen in de werkplaats van vorige week niet meer doorheen gekregen. Jammer dat Omar daar hier pas achter komt…
Hollanders dat wij zijn, besluiten we dit probleem dan maar zo goed mogelijk op te vangen met scheerlijnen en haringen. Waar kamperen al niet goed voor is!
En terwijl de Afrikaanse zon langzaam achter de heuvels van Burundi verdwijnt, leggen wij de laatste hand aan ons hek. Ruim 8 uur zijn we er mee bezig geweest, maar het resultaat mag er wezen: een prima hekje!
Een zeldzaam lange en succesvolle dag dus, hier in Afrika! Wie had dat nou verwacht, na al die moeizame voorbereidingen! Dat het checken en uitlezen van de meteotoren uiteindelijk niet meer lukt, omdat Omar een laptop met lege accu’s heeft meegenomen, kan onze dag al niet meer stuk maken.
De meteotoren, de regenmeter en de evaporatiepan; veilig achter een hekje
Terwijl de zon achter de heuvels van Burundi verdwijnt
Wat wel stuk zijn, zijn onze handen… Maar met een paar zalfjes en een paar daagjes rust is dat zo weer verholpen. Eeltige knoesten worden het!
Wat echter ook stuk gaat is de auto. Het is al pikkedonker als we terugrijden en met een heuvelige en hobbelige weg van 3 kwartier die we nog af moeten leggen, is het een wonder te noemen dat de auto er pas bij het inrijden van Butare definitief mee ophoudt. Iets met de versnellingsschijf; de laatste heuvel komen we niet meer op. Dan maar de auto parkeren en het laatste stuk lopend naar de office. Handenvol materiaal moet er nog mee, maar dat kan er nog wel bij. Twee blanken in het donker over straat met handenvol emmers en schoppen en pikhouwelen; het levert wederom de nodige verbazing op.
Zonder auto wordt de woensdag dus een dagje op de office. Gelukkig is er nog wel het nodige uit te werken, dus met twee laptops, nieuwe verse koffie en een goed muziekje wordt er de hele dag gewerkt. Tot onze grote verbazing heerst er op de office de opportunistische verwachting dat op donderdag de auto misschien alweer gerepareerd zal zijn. Dat betekent dat we dan weer het veld in kunnen! Peilbuizen installeren stonden eigenlijk ook nog op het programma voor deze week, dus dat zou wel heel mooi zijn!
De eerste verassing komt echter al snel, want Omar deelt mee dat hij vandaag naar Kigali gaat en vrijdagochtend weer terug is. Natuurlijk is dat geen probleem (we kunnen prima alleen met de driver het veld in en dan wat simpele dingen als een discharge meting doen waarbij communicatie met de locals niet direct vereist is), maar het is toch altijd fijn om zoiets onaangekondigd vlak van te voren te horen…
De tweede verassing is het nieuws dat Abias met de projectcar en de driver op donderdag EN vrijdag naar Akagera gaan (dat ligt een paar honderd kilometer de verkeerde kant op). Nu zijn de projectcar + driver voor het gehele WREM project bedoeld, niet alleen voor ons, dus dit behoort gewoon altijd tot de mogelijkheden, maar het is wel weer een onaangename verassing om dit soort dingen de avond van tevoren te moeten vernemen. Ach ja, dingen gaan hier gewoon nooit zoals je verwacht!
Dus ook op donderdag zitten wij de hele dag op een inmiddels vrijwel verlaten office. Tijd voor lange mailtjes dus!
Gelukkig zijn er ook aangename verassingen, zo op z’n tijd! Omar laat vanuit Kigali namelijk weten dat de divers voor het PhD project van Flora (die twee maanden terug, vlak voor onze aankomst, opeens het project (en vermoedelijk ook Rwanda) vaarwel heeft gezegd) eindelijk zijn aangekomen en dat hij ze vrijdagochtend voor ons meeneemt! Dat betekent dus vrijdag een autootje huren en meteen het veld in om eindelijk onze peilbuizen van een diver te voorzien! (onze van de VU meegebrachte divers zijn allemaal al in gebruik). Dan kunnen we eindelijk fatsoenlijk grondwaterstanden meten!
Gesterkt door dit goede nieuws maken wij die avond thuis de lekkerste en grootste bak guacamole ooit! Er gaat zelfs een pepertje uit eigen tuin doorheen (lafjes gejat in het donker, omdat we niet weten of deze plantjes nou voor ons of voor de tuinman/bewaker bedoeld zijn :P)
Een pannetje guaca
Op vrijdagochtend zijn wij na een half uurtje lopen al vroeg in de office, en ook Omar arriveert hier redelijk op tijd. De meegebrachte divers worden door ons gretig uitgepakt en de software geïnstalleerd. Er zijn zelfs enorme rollen roestvrij staaldraad en klemmetjes meegeleverd voor het ophangen van de divers; ideaal! Omar lijkt in dit alles totaal niet geïnteresseerd te zijn, en is in het kamertje hiernaast aan het internetten en houdt zich met subsidieaanvragen bezig. Hij heeft meer geld nodig voor zijn onderzoek!
Wat dat betreft geen verschil met de eerder al gearriveerde automatische regenmeters en alle verschillende apparatuur voor Omars meteotoren… Allemaal interessante meetapparatuur voor je onderzoek, en nog gloedje nieuw ook! Op de VU hebben we dit mooie spul allemaal niet hoor! Wij zouden in zijn situatie meteen alle dozen uitpakken, de handleidingen doorlezen, de software installeren en kijken hoe alles werkt! Of zoals Jochen dat twee weken geleden nog zo mooi verwoorde (na het arriveren van alle dozen voor de meteotoren): “ik zou mijn vrouw bellen dat ik wat later thuis kom en de hele avond overwerken om alles uit te proberen”.
Bij Omar werkt dat echter anders en terwijl wij (wederom) alles uitpakken, checken of het volledig is, kijken hoe alles werkt en uiteindelijk de divers programmeren, begint Omar rustig zijn dag met een bak slappe oploskoffie achter de computer…
Wij zijn inmiddels wel klaar, de handleiding is al 3x doorgelezen, en we wachten op wat komen gaat. “I think we can go” is doorgaans het startsein van Omar als hij klaar is om het veld in te gaan. Er moeten altijd nog wel wat dingetjes gebeuren, en we gaan eigenlijk nooit voor 10.00 het veld in, dus we zijn wel wat gewend. De uren tikken echter weg, en Omar lijkt druk te zijn met van alles en nog wat. Het is al bijna 13.00 als Omar eindelijk de verlossende woorden spreekt: “I think we can go… for lunch”
Wij vragen of we dan nog het veld in gaan vandaag om (eindelijk!) de divers te installeren? Dan komt eindelijk de aap uit de Rwandese mouw: Omar heeft geen geld om een auto te huren vandaag, dus we kunnen beter maandag het veld in gaan!
Weer een typisch voorbeeld van de Rwandese communicatietechnieken… Slecht nieuws wordt gewoon niet gemeld! De hele ochtend niks zeggen en het onderwerp niet ter sprake brengen is voor een Rwandees een betere oplossing dan ‘de gesprekspartner schaden’ met een negatief bericht. En als er dan door ons uiteindelijk naar de waarheid gevist wordt (“waarom gaan we niet het veld in?”) moet je vervolgens zelf het slechte nieuws nog tussen de regels doorlezen (“het is beter om maandag te gaan”) en concluderen dat het er vandaag niet meer van gaat komen.
Uiteraard is het geen optie om de situatie aan het begin van de dag uit te leggen en ons te vragen om wat geld voor te schieten, waarna we gewoon het veld in waren gegaan… We hadden het trouwens ook best zelf willen betalen!
Maar iemand laten weten dat je geld op is, is natuurlijk een soort van ‘zwakte’ en iemand om geld vragen een ‘zonde’, dus kun je maar beter niets zeggen. ”Wat niet gezegd of geschreven wordt, is vaak minstens zo belangrijk als wat wel wordt verkondigd”
Aangezien Omar die middag alweer naar Kigali moet, is er na de lunch geen tijd meer om met hem nog het veld in te gaan. We hangen dus maar weer wat op de office rond die middag. Uiteraard doet internet het op zulke momenten ook niet… Voor iedereen die zich dus afvraagt waarom dit stukje zo vreselijk lang is? Nou, daarom dus!
Om toch nog iets van deze week te maken, en de reeds geprogrammeerde divers zo snel mogelijk hun werk te laten doen, besluiten we om dan zelf maar op zaterdag naar de peilbuizen te lopen. Dan kunnen we ook meteen de 3 peilbuizen, de spring en de rivier samplen, zodat we ’s avonds ook nog wat te doen hebben! Ons huis lijkt trouwens wel een chemie-lab met alle flesjes, buisjes, het titreerpistool, de colorimeter, kleurrijke chemicaliën en ‘powder pillows’ die nodig zijn voor de hydrochemische analyse van onze monsters!
Als wij Omar tijdens de lunch vertellen dat we dan op zaterdag wel zelf naar de peilbuizen lopen om ons ding te doen, kijkt hij ons verbaasd aan. In het weekend met je werk/studie bezig zijn is natuurlijk sowieso ondenkbaar voor ‘family-man’ Omar, maar om dan ook nog eens dat hele eind zonder auto af te leggen? “Onmogelijk” is dan ook de reactie van Omar…
Op zaterdagochtend is echter toch het grote moment daar, en met een tussenstop op de office weten wij in 5 kwartier onze peilbuizen te bereiken. Twee blanken die in de vroege ochtend te voet met een grote rugtas door de velden trekken is natuurlijk een raar gezicht, en de mensen die in het echte (rijst)veld aan het werk zijn kijken ons dan ook verbaasd aan. “Kijk een Bazungu” weergalmt het tussen de heuvels! Het is verbazingwekkend om te zien hoeveel mensen er wel niet in de rijstvelden aan het werk zijn, en die zich nu massaal oprichten en het werk even laten rusten om het wonderlijke schouwspel te aanschouwen.
Wij verwonderen ons ondertussen aan het kleurrijke schouwspel van de vele vogels, vlinders en andere natuur die zich tijdens de wandeling aan ons openbaart. Ook de schrikbarende erosievormen en de enkele zeldzame ontsluitingen van 2 miljard jaar oud, mooi geplooid maar sterk verweerd, metamorf gesteente zijn indrukwekkend. Dat zie je allemaal niet als je met de auto bent! Het is juist heerlijk om te lopen…
Het was weer een lekker weekje, afgelopen week!
In Rwanda gaan dingen gewoon nooit zoals je verwacht…
Je kan dus maar beter geen verwachtingen hebben van dingen; hebben wij geleerd. Wat dat betreft hebben wij onze draai hier inmiddels wel gevonden. We zien gewoon wel hoe alles gaat en loopt, maar we proberen wel zo goed en zo veel mogelijk te sturen en in te grijpen waar nodig. Zodoende krijg je uiteindelijk toch nog wel dingen gedaan! Ook al gaat het soms wel heel erg ‘op z’n Afrikaans’…
Zo ook deze week!
Het begon allemaal al op maandagochtend. Omar is elk weekend in Kigali (bij zijn vrouw en kind) en komt dan maandagochtend met de bus weer naar Butare. Zoals gewoonlijk zou de driver ons om 8.00 met de projectcar op komen halen, waarna wij rond half 9 Omar in de office zouden treffen, om daarna het veld in te gaan. Iets voor achten komt er echter een smsje van Omar dat we vandaag niet het veld in kunnen en dat de driver ons ook niet op komt halen met de auto. Want, zo luidt het bericht: “er zijn vandaag verkiezingen en dus zijn alle winkels dicht waardoor we geen cement kunnen kopen”… Juist; goed verhaal! Het eindigt met: “ik zie jullie op de office”.
De planning voor vandaag (we zouden cement kopen, een rol gaas halen en dan met de ijzeren palen die in de werkplaats liggen een hek bouwen ter bescherming van onze meteotoren) kan in ieder geval alweer de prullenbak in! Gelukkig zijn wij flexibel, en binnen enkele minuten is er een Plan B opgesteld (niet te verwarren met de prima kroeg in de Voetboogstraat). De hele dag niks doen op de office lijkt ons niet het meest ideale begin van de week, dus we besluiten dan maar een paar samples (watermonsters) te nemen van enkele ‘springs’ (waterbronnen) in de buurt, die we laatst ontdekt hadden met Omar (maar waar toen geen interesse voor was). Wij zijn wel benieuwd naar dat grondwater! En als we dan toch in de buurt zijn kunnen we ook meteen even de diver uitlezen, die in het waterlevelstation bij de rivier staat te meten. Dit alles is op loopafstand van ons huis en in ieder geval een ochtendvullend programma; dan zien we Omar ’s middags op de office wel weer!
Na een smsje hierover aan Omar zoeken wij onze benodigde spullen bij elkaar en maken we aanstalten om te vertrekken. Als we bijna de deur uit zijn belt Omar opeens! Hij is nauwelijks te verstaan (wat wil je in een overvol busje) maar wat we uit zijn verhaal op kunnen maken is dat er verkiezingen voor een nieuwe burgemeester zijn, dat de projectcar + driver toch opeens beschikbaar is en ons NU op komt halen, dat we Omar dan bij de brug naast het waterlevelstation zullen zien, en dat we daarna naar de markt gaan om cement te kopen?!
We doen niet eens ons best om het allemaal te begrijpen…
De communicatieve vaardigheden van een Rwandees zijn namelijk voor een Westerling moeilijk te doorgronden. In één van onze informatieboekjes over Rwanda staat het mooi beschreven:
“In Rwanda is een bekend spreekwoord dat luidt: Akayi mu nda y’ingoma kamenywa n’umwira na nyirayo. Het betekent: wat zich in de buik van de trom bevindt, is slechts gekend door de ritualist en de eigenaar. Waarmee wordt bedoeld: alleen diegene die iets zegt, kent de betekenis van zijn woorden.
Taal in Rwanda wordt niet gebruikt om te communiceren zoals wij in Europa gewend zijn. Integendeel, een Rwandees kan de werkelijkheid weergeven op een manier waarvan westerlingen zouden zeggen dat hij staat te liegen. Een mededeling of een verhaal kan in Rwanda net zoveel zeggen als verbergen. Wat niet gezegd of geschreven wordt, is vaak minstens zo belangrijk als wat wel wordt verkondigd. (…)
Voor een Rwandees is van belang dat zijn of haar belangen niet geschaad worden, maar die van de gesprekspartner evenmin en de relatie tussen hen mag ook niet lijden onder woorden. (…) Een woord hangt in Rwanda niet af van de werkelijkheid en de waarde daarvan, maar van het nut dat ermee samenhangt. Een Rwandees zal nooit zomaar spontaan een antwoord geven op een vraag. Hij of zij vraagt zich altijd eerst af wat er met die vraag bedoeld wordt en waarom die vraag wordt gesteld. (…)
Een Rwandees zal zelden iets beloven. Hij doet wel of hij ja zegt of iets toezegt, maar in werkelijkheid houdt hij vast aan een ander Rwandees spreekwoord: Het feit iets te aanvaarden verhindert niet dat men kan ontkennen wat men wil ontkennen.”
(bron: Rwanda – mensen, politiek, economie, cultuur, milieu – Jeroen Corduwener – Landenreeks (Koninklijk Instituut voor de Tropen & Novib))
Tsja… wat er dan allemaal wel en niet gaat gebeuren vandaag? Zijn de winkels nou wel of niet open? En is de projectcar met driver nou wel of niet beschikbaar? Zekerheidjes zijn er in ieder geval niet; dat is zeker!
We besluiten het Rwandese Lot niet af te wachten. Na een tijdje wachten is er nog steeds geen driver, dus we besluiten dan toch maar gewoon ons eigen plan uit te voeren. Bepakt en bezakt gaan we al lopend op weg naar de eerste spring; daar moeten we in een half uurtje kunnen zijn!
Na een kwartier stevig wandelen stopt er opeens een auto met piepende remmen voor onze neus: jawel, het is de driver in de projectcar. In gebroken Engels (“sorry, sorry, sorry” is zijn favoriete (en enige?) volzin) maakt hij verontschuldigingen over dat we hebben moeten lopen (dat is natuurlijk niks voor een blanke!) en hij ‘dwingt’ ons in te stappen. Onze argumenten dat we er al bijna zijn en ook wel kunnen lopen worden niet gehoord.
Na 100m rijden wordt de auto alweer geparkeerd en we stappen uit. We zijn er! Euhm… we wilden eigenlijk eerst naar de spring en pas daarna deze rivier doen, maar ach wat maakt het uit: dit is ook wel prima!
Wat Omar en de driver allemaal nog telefonisch besproken hebben is ons niet duidelijk. Kennelijk is er besloten dat wij eerst de rivier gaan samplen! Wat ons al wel snel duidelijk wordt is dat Omar in ieder geval nog niet op de brug staat te wachten…
Na het uitlezen van de diver en het samplen van de rivier, proberen we de driver duidelijk te maken dat we nu naar de spring willen en dat we dit het beste lopend kunnen doen. Zo’n spring ligt doorgaans niet pal naast de weg… Aangezien het communiceren met iemand die eigenlijk alleen Kinyarwandees spreekt niet heel gemakkelijk gaat, en de driver alweer aanstalten maakt om de auto voor ons te gaan halen, besluiten we ons plan maar met non-verbale communicatie duidelijk te maken. We keren hem de rug toe en zetten het op een lopen!
Na 5 minuutjes lopen hebben we de spring gevonden en gaan we in de rij van wachtende jerycan-dragende vrouwen en kinderen staan. Nouja, rij?! Geen idee hoe dat hier werkt, maar van een rij lijkt geen sprake en iedereen stopt als het een beetje kan zijn jerycan onder het stroompje water wat uit de berg komt sijpelen. Met onze monsterflesjes, pH-meter en EC-meter komen we er met geduldig wachten in ieder geval niet tussen, dat wordt al snel duidelijk. Dan maar asociaal dat ding eronder steken!
Uiteraard wordt er ruim baan gemaakt voor een blanke. Er was al heel wat bekijks voor onze verschijning, maar nu de meetinstrumenten met spannende cijfertjes uit de tas komen, stromen de toeschouwers echt rijendik om ons heen. Je kunt je de kont niet keren…
Opeens horen we het geluid van een auto, en zien we op de weg bovenlangs de driver met de projectcar voorbij rijden en de auto parkeren. Ongeduldig gaat hij op de motorkap leunen, met de deuren open, en kijkt hij ons wachtend aan. Hij is ons dus verdorie toch achterna gereden en verwacht dat we nu snel klaar zijn! Ach ja, whatever…
Wij gaan rustig door met onze metingen en het vullen van de sampleflesjes. Na de nodige kennismakende gesprekken (“give me money sir”) en een paar Kinyarwandese woorden van onze zijde (die tot grote verbazing en hilariteit bij de vrouwtjes leiden) komen de lieve kindergezichtjes dichterbij. Of ze onze pen mogen? Euhm, nee sorry, vandaag even niet! Die gebruiken we namelijk momenteel om de gemeten waardes op te schrijven. Of ze dan de EC-meter van ons kunnen krijgen?? Euhm, nee! Die is momenteel de kwaliteit van jouw drinkwater aan het meten! Of ze dan onze GPS misschien mogen hebben??? Oohhw, ja, maar natuurlijk!!! Daar hebben we er honderd van… Euhm, hallo?! Zie ik eruit als een oude man met een grijze baard en een rode mijter op mn kop? NEE!
Maar verder zijn de kindjes wel lief, hoor! Echt waar!
Even later horen we de projectcar weer wegrijden, om een kleine 5 minuten later weer terug te keren; dusss…. Opeens staat Omar naast ons! Goeiemorgen! Waar komt die nou opeens vandaan?
Omar vindt het de normaalste zaak van de wereld, en doet meteen alsof het samplen van deze spring ‘part of his programme’ is. Of hij de GPS-coördinaten even mag overschrijven? En wat is de EC precies? En wij maar denken dat hij ook een GPS voor zijn onderzoek had gekregen, en dat de pH-waarde misschien ook wel interessant voor ‘m is… Uiteraard krijgt hij alle gegevens die hij wil hebben.
Nadat het samplen van deze spring is afgerond, beveelt Omar de driver om naar de office te rijden. Wij besluiten nu toch maar meteen in te grijpen, omdat wij nog een spring op het programma hadden staan. Enige literatuurstudie van onze zijde had ons namelijk een bruikbaar artikel uit 2007 van een MSc-student aan de NUR opgeleverd, met daarin o.a. de GPS-coördinaten van nog een andere spring in de buurt. Aangezien we hier goede verhalen over gehoord hebben, en we nu toch in de buurt zijn, willen we deze ook meteen even samplen.
Omar heeft uiteraard geen idee waar het over gaat. Hij zegt de naam van de auteur wel te kennen, maar dat diegene 2 jaar terug op dezelfde faculteit van dezelfde universiteit in hetzelfde gebied een aantal springs heeft onderzocht voor een onderzoek wat warempel ook nog bij hetzelfde (WREM) project hoort? Er gaat een wereld voor hem open! Onze monden vallen dicht…
Gelukkig valt het samplen van deze spring nog wel in het ‘programma’ voor vandaag van Omar te stoppen. Met de exacte coördinaten van de spring in onze GPS dirigeren wij de chauffeur de goede kant op. Deze ochtend hadden wij het voor de zekerheid ook nog even op de kaart gecheckt, dus we weten precies welke kant we op moeten. Tot onze grote verbazing beveelt Omar de driver opeens om te keren en een zijweggetje in te rijden. Hij denk dat de spring in hetzelfde dal moet zijn! Enigszins geïrriteerd maken we Omar nogmaals duidelijk dat wij precies weten waar de spring is, dat onze GPS ons zal leiden, en dat we momenteel nog 5km uit de buurt zijn…
We vervolgen onze weg en gaan de goede kant op! Als we de spring beginnen te naderen beveelt Omar de auto echter te stoppen en vraagt hij aan de dorpelingen of er toevallig ook een spring in de buurt is. Euhm… Omar? Als we deze weg nog een kleine kilometer doorrijden dan zijn we er! Kijk maar op het schermpje van de GPS! Ja, zo’n ding heb jij ook!!!
Hoe we dat weten en of we er dan al eens eerder zijn geweest? Euh, nee Omar! Dit hebben wij in het artikel gevonden waarover wij je net vertelden…
Uiteindelijk weten we de spring te vinden en na het samplen vervolgen we onze weg naar de office. Oh nee, toch niet… eerst moet er natuurlijk geluncht worden! Omar en de 2 blanken worden bij het zelfbedieningsrestaurantje ‘La Reponse’ gedropt en de driver blijft achter. Wij vermoeden dat hij geen geld heeft voor dit ‘dure’ restaurant (80 eurocent voor een complete maaltijd; en je mag je bord zo hoog mogelijk volscheppen als je zelf wilt!) en dat hij tussen de middag naar zijn eigen huis rijdt en daar eet. Althans, dit hebben wij opgevangen uit de zeer regelmatige gesprekken van Omar en dr. Wali over de benzinetank die elke keer toch weer zo leeg is…
In de middag weten we gelukkig nog het cement te regelen (de winkels bleken uiteindelijk alleen ’s ochtends gesloten te zijn) en weten we eindelijk een rol geschikt gaas op de kop te tikken. Hier is trouwens ook nog een hele boeiende zoektocht aan vooraf gegaan:
Het meteorologische station dat wij 2 weken geleden met hulp van Jochen hebben opgebouwd staat in de tuin van een basisschool. Dit geeft natuurlijk wel enige zekerheid wat betreft de veiligheid (in Rwanda heeft ook elke school ’s nachts een bewaker), maar aangezien de verschillende sensoren die in de meteotoren hangen bij elkaar wel een paar mille kosten, in principe iedereen daar kan komen, en geïnteresseerde kinderhandjes al dan niet per ongeluk de nodige onderdelen kunnen slopen/meenemen, hebben wij Omar weten te overtuigen dat het misschien toch de moeite waard is om voor een paar extra tientjes de onderdelen voor een hek te kopen, om daarmee de meteotoren te beschermen.
Hiervoor zijn dus een paar metalen palen (waar we ook een deur van kunnen maken), cement, heel veel ijzerdraad en een goed stuk gaas nodig. Dit laatste bleek echter minder gemakkelijk te krijgen dan gedacht!
Na het maken van enkele schetsjes wisten we dat we zo’n 20m gaas nodig hadden voor het maken van ons hek. In en om de markt in Butare zijn vele winkeltjes met bouwmaterialen, maar geen enkele winkel bleek het beoogde gaas te hebben. Dat wil zeggen: in winkel A zeggen ze dat het gaas net is uitverkocht, maar morgen weer geleverd wordt (wat niet zo blijkt te zijn), in winkel B zeggen ze geen gaas te hebben, maar dat dit wel in winkel C te krijgen is. In winkel C aangekomen blijkt na een half uur dat ook daar geen gaas aanwezig is. In winkel D kan gaas uit Kigali besteld worden… etc. Uiteraard gaan hier ook nog lange prijsonderhandelingen aan vooraf.
Met dit soort zoektochten kun je hele dagdelen vullen, en dat hebben we vorige week dan ook veelvuldig gedaan. Bij gebrek aan gaas zijn we uiteindelijk maar ergens de rivierafvoer gaan meten, maar je moet niet verbaasd op kijken als daar (15 km verderop) Omar opeens verteld wordt door een toevallige passant dat in die ene winkel NU wel gaas te krijgen is…
Na vele kastjes en muren (zonder gaas!) kwamen we uiteindelijk in contact met iemand die in de winkel geen gaas voor ons had, maar bij hem thuis wel een hele grote rol had liggen. Maarliefst 25 meter werd ons beloofd, en het gaas was nog in uitstekende kwaliteit (“zo goed als nieuw, nooit gebruikt, ligt al jaren in de keuken, is nog van een oud vrouwtje geweest” etc. je kent het wel). Aangezien het niet helemaal nieuw meer was, mochten we het voor de helft van de winkelprijs wel hebben!
Met al deze veelbelovende toezeggingen moest Omar dit natuurlijk wel even checken! Wij hadden echter al wel het idee dat er ergens een luchtje aan hing…
Met de auto reden we naar een dorpje in de buurt, en uit een bouwvallig huisje werden maarliefst twee rollen gaas naar buiten gedragen. Nou, wij willen niet weten hoe die keuken er daar uitzag, maar het gaas was bijna doorgeroest en zat vol met kippenveren en heel veel kippenstront. Daar hing inderdaad een luchtje aan…
De twee rollen samen zouden minstens 25 meter lang zijn, werd ons wederom beloofd, maar wij kregen toch wel het gevoel dat dit behoorlijk naar boven was afgerond. Ons idee om het gaas meteen ter plekke uit te rollen om de lengte te checken, werd door Omar weggewuifd. De rollen lagen al achter in de auto, en we moesten eerst terug naar de winkel!
Daar aangekomen werd het ‘kippengaas’ uit de auto gesmeten, en was toch eindelijk het moment daar dat Omar z’n rolmaat te voorschijn haalde en het gaas werd uitgerold. Rutger dacht dat het misschien nog wel net 20 meter kon zijn, maar Harmen hield het op nog geen 15 meter. Het bleken er krap aan 12 te zijn…
Omar was uiteraard teleurgesteld met dit resultaat, en liet het mannetje van de winkel weten geen interesse meer te hebben. Deze was echter al lang tevreden, want hij had gratis en snel zijn rollen gaas naar de winkel laten vervoeren, alwaar hij het nu aan de man kon brengen. Handige jongens, die Rwandezen!
Wie ook handige jongens zijn, zijn de mannetjes van de werkplaats. Hier gaan wij naar toe voor al onze metaalbewerkingsklusjes die we niet zelf kunnen doen, en zij zijn dan ook al eerder op deze blog voorgekomen. Dit keer hadden we ze gevraagd om van de ijzeren palen die we hadden gekocht een deur te lassen, inclusief scharnieren, twee oogjes voor een slot en nog wat gaatjes voor het ijzerdraad waarmee het gaas gespannen wordt. Aangezien de voertaal Kinyarwandees is in de werkplaats, en de gesprekken van Omar met de mannen om de een of andere reden altijd heel erg lang duren, hebben wij de laatste tijd de gewoonte om dan lekker buiten in het zonnetje in het gras rustig af te wachten op wat komen gaat. U mag rustig weten dat dit inmiddels wel een vast onderdeel van onze werkweek is geworden, waar rustig enkele uurtjes aan opgaan. Helaas is het klavertje zeven nog niet gevonden, maar we doen ons best…
Wij hebben het vermoeden dat al deze urenlange conversaties over van alles en nog wat gaan, behalve over de inhoudelijke kant van de zaak. De metaaltechnische uitkomsten zijn namelijk doorgaans teleurstellend. Waar we Omar wel elke keer over horen zijn de keiharde prijsonderhandelingen. Met twee blanken aan zijn zijde, staat Omar dan ook altijd in een moeilijke onderhandelingspositie. Blanken hebben namelijk geld; heel veel geld…En de mannetjes van de werkplaats? Die hebben het naar eigen zeggen altijd druk; heel erg druk…
In de werkplaats is het altijd druk...Als er voor ons wat gemaakt moet worden, moet hiervoor natuurlijk al het andere werk op zij geschoven worden, dus dit kost extra geld. En oja, als Omar er is, hebben ze ook nooit genoeg geld om eten te kopen, dus eigenlijk willen ze hier ook nog een toeslag voor. “Iemand Fanta geven”, heet zo’n toeslag hier. Dat wil zeggen: de spreekwoordelijke Fanta natuurlijk! Een arme sloeber kun je 50 Rwandese Frank als ‘Fanta’ geven, waarvan hij bijvoorbeeld een klein tussendoortje als een zakje pinda’s of een gepofte maïskolf kan kopen. Iemand met een eenvoudig baantje geef je bijvoorbeeld 500 RWF als ‘Fanta’ waarvan bijvoorbeeld geluncht kan worden. De decaan van de faculteit moet je echter wel 50.000 RWF geven als ‘Fanta’, en Abias had een vergelijkbaar bedrag aan ‘Fanta’ van Omar gekregen als bijdrage in de bekostiging van zijn trouwerij (bijvoorbeeld voor het geven van echte Fanta aan de gasten). En een blanke? Die krijgt geen ‘Fanta’, die geeft natuurlijk alleen maar ‘Fanta’!
Het letterlijke Fanta is hier trouwens de verzamelnaam voor alle softdrinks (Cola, Sinas, etc.). Dat is dus allemaal van hetzelfde laken en pak!
Maar om terug te komen op onze deur: die was een paar dagen later af! Dat wil zeggen: met heel veel las- snij- en boorwerk was er een schitterende deur geconstrueerd. Jammer was alleen dat deze deur gemaakt was van de 4 dikste metalen palen, die eigenlijk bedoeld waren voor het kozijn van de deur en de 3 overige hoekpunten van ons hek… Nu was er dus een constructie gemaakt van een hele grote en zware deur, die met zijn volle gewicht in een kozijn van dunne ijzeren latjes moest hangen. Slim jongens, heel slim!
En het ‘mooiste’ van alles was nog dat de hele constructie voor boven de grond was bedoelt, maar dat er dus geen enkele mogelijkheid was om de metalen palen in de grond te zetten… Terwijl het toch echt de bedoeling was om het geheel zo’n halve meter in de grond te plaatsen en dit vol te storten met beton. Een hek blijft niet uit zichzelf staan! En wij maar denken dat Omar een Bachelor in Civil Engineering had gedaan…
Het duurde uiteraard even voordat wij dit alles aan Omar hadden duidelijk gemaakt (bouwtechnische tekeningen met een schoolkrijtje op de betonnen vloer moesten er aan te pas komen…), maar om vervolgens de mannetjes van de werkplaats te overtuigen dat het toch echt anders moest? Dat was een hels karwij! Je kunt rustig stellen dat het hek van de dam was en dat de rapen gaar waren. Dat wil zeggen: de spreekwoordelijke rapen.
ff een deurtje lassenMaar goed, uiteindelijk is de deur toch weer aan stukken gezaagd, en kon het hele bouwproces weer op nieuw beginnen. En wij waren weer een paar dagen verder…
Toen uiteindelijk de deur in poging 2 wederom af was, mocht het resultaat er wezen: het zag er goed uit! Dat de beoogde oogjes aan de deur en het kozijn veels te klein waren voor elk willekeurig hangslot, en dat dit dus nog op nieuw gemaakt moest worden, zullen we maar achterwege laten. Je had echter de dodelijke blik van onze ‘hekkensluiter’ moeten zien toen we hem hierop attendeerden…
Zo ging er dus een week voorbij met het vinden van een rol gaas en het maken van een deur. Uiteindelijk, na een paar laatste likjes verf en het boren van enkele vergeten gaatjes, konden echter alle palen en de deur van de werkplaats worden meegenomen.
Goed, dit was dus allemaal vorige week, terug naar deze week!
Nadat we dus op maandag eindelijk een rol gaas hadden gekocht, was dinsdag de grote dag: het hek kon gemaakt worden! Met een volgeladen 4x drive gingen we op pad. Omar had zelfs zijn laptop meegenomen om daarmee de data van de meteotoren uit te lezen! Alles wees er dus op dat het een succesvolle dag zou worden…
Eerst nog even een paar zakken en emmers met grind vullen bij de rivier. Flinke jongens zijn dat, die zakken vol met grind! Gelukkig weten de locals daar wel raad mee; tenger maar beresterk: 1 brok spieren! Waarschijnlijk zouden die het op de Nederlandse markt ook goed doen: 0% vet!
Na een 3 kwartier rijden over de meest onmogelijke hobbelpaden komen we bij onze 2m hoge meteotoren aan (niet te verwarren met de enorme meteotoren van het GIS centrum uit het vorige blogbericht). Uiteraard is er weer veel bekijks, want ja: wat gaan die blanken met al dat materiaal doen? Een grote massa mensen dromt samen rondom de auto, iedereen komt meehelpen uitladen. Het kost ons moeite om naast onze tas zelf ook nog wat andere spullen te tillen. Iedereen grist het materiaal uit de auto en helpt graag een handje mee. Wie weet valt er nog wat te verdienen vandaag!
Harmen weet er echter tussenuit te glippen met een zak van 50 kg cement. Uiteraard wordt hij achterna gerend door enkele locals die natuurlijk vinden dat een blanke dat niet kan dragen. Eigenwijs loopt Harmen door; het tillen van zo’n zak valt niet mee, maar is nog altijd beter te (ver)dragen dan het lijdzaam toe moeten zien hoe alle zwarten (wederom) het werk voor de blanken doen… Die tijden zijn wat ons betreft geweest, jongens!
Ondertussen lachen de kinderen van de basisschool die rare blanke uit; maar ja wat wil je, had Harmen die zak cement ook maar op z’n hoofd moeten tillen!
Na het bepalen van de definitieve afmetingen van het hek, gaat iedereen aan het werk. Rutger besluit een handje te helpen met het graven/hakken van de greppel waar het hek in komt te staan. De grond is echter hard, dus het valt niet mee. Laf lachend van een afstandje kijken de locals (en met name de driver) toe; ze vinden dat het graven anders moet. We verstaan niet wat ze zeggen, maar de boodschap is duidelijk. F*ck it, doe het dan zelf maar!
Het hakbijltje wordt er bij neergelegd, en wij besluiten ons te ontfermen over de deur. Hier moet namelijk ook nog een stuk gaas in, die goed vast moet zitten, maar dan ook nog op een manier waarop de deur straks ook nog dicht kan. Een interessant klusje voor ons! Uiteraard hebben wij hier allerlei gereedschap en tangetjes voor meegenomen. Omar kijkt zijn ogen uit!
‘Helaas’ is het een sterk stuk gaas dat we meegenomen hebben, dus het ombuigen en vastdraaien van alle losse eindjes is een flinke klus! Gestaag vorderen de werkzaamheden, en terwijl wij de eindjes aan elkaar knopen zien we met een kleine glimlach toe hoe de graafploeg zich stukbijt op de harde ondergrond. Dat moet beter kunnen jongens!
Uiteindelijk biedt de geologische hamer hier uitkomst…
Na vele uren zware arbeid kunnen de palen en de deur de grond in, en kan het gaas gespannen worden. Stug ijzer zo strak mogelijk spannen en vastbuigen blijkt een hels karwij, en wij ontdekken dan ook dat het mogelijk is om blaren te krijgen van het vasthouden van een tangetje…
Een slotgracht ter bescherming van de meteotoren
Wij trekken altijd volle zalen (en lege klaslokalen...)Het beton wordt inmiddels in grote hoeveelheden geproduceerd en in de greppel gegooid, teneinde het hek te stabiliseren. Uiteraard hangt alles er nogal slapjes bij, zo in dat natte beton wat nog wel een paar dagen nodig heeft om goed te drogen. Hier hadden wij in eerste instantie nog wat stabiliserende zijbalkjes voor bedacht, maar helaas hadden wij dezen er in de zware onderhandelingen in de werkplaats van vorige week niet meer doorheen gekregen. Jammer dat Omar daar hier pas achter komt…
Hollanders dat wij zijn, besluiten we dit probleem dan maar zo goed mogelijk op te vangen met scheerlijnen en haringen. Waar kamperen al niet goed voor is!
En terwijl de Afrikaanse zon langzaam achter de heuvels van Burundi verdwijnt, leggen wij de laatste hand aan ons hek. Ruim 8 uur zijn we er mee bezig geweest, maar het resultaat mag er wezen: een prima hekje!
Een zeldzaam lange en succesvolle dag dus, hier in Afrika! Wie had dat nou verwacht, na al die moeizame voorbereidingen! Dat het checken en uitlezen van de meteotoren uiteindelijk niet meer lukt, omdat Omar een laptop met lege accu’s heeft meegenomen, kan onze dag al niet meer stuk maken.
De meteotoren, de regenmeter en de evaporatiepan; veilig achter een hekje
Terwijl de zon achter de heuvels van Burundi verdwijntWat wel stuk zijn, zijn onze handen… Maar met een paar zalfjes en een paar daagjes rust is dat zo weer verholpen. Eeltige knoesten worden het!
Wat echter ook stuk gaat is de auto. Het is al pikkedonker als we terugrijden en met een heuvelige en hobbelige weg van 3 kwartier die we nog af moeten leggen, is het een wonder te noemen dat de auto er pas bij het inrijden van Butare definitief mee ophoudt. Iets met de versnellingsschijf; de laatste heuvel komen we niet meer op. Dan maar de auto parkeren en het laatste stuk lopend naar de office. Handenvol materiaal moet er nog mee, maar dat kan er nog wel bij. Twee blanken in het donker over straat met handenvol emmers en schoppen en pikhouwelen; het levert wederom de nodige verbazing op.
Zonder auto wordt de woensdag dus een dagje op de office. Gelukkig is er nog wel het nodige uit te werken, dus met twee laptops, nieuwe verse koffie en een goed muziekje wordt er de hele dag gewerkt. Tot onze grote verbazing heerst er op de office de opportunistische verwachting dat op donderdag de auto misschien alweer gerepareerd zal zijn. Dat betekent dat we dan weer het veld in kunnen! Peilbuizen installeren stonden eigenlijk ook nog op het programma voor deze week, dus dat zou wel heel mooi zijn!
De eerste verassing komt echter al snel, want Omar deelt mee dat hij vandaag naar Kigali gaat en vrijdagochtend weer terug is. Natuurlijk is dat geen probleem (we kunnen prima alleen met de driver het veld in en dan wat simpele dingen als een discharge meting doen waarbij communicatie met de locals niet direct vereist is), maar het is toch altijd fijn om zoiets onaangekondigd vlak van te voren te horen…
De tweede verassing is het nieuws dat Abias met de projectcar en de driver op donderdag EN vrijdag naar Akagera gaan (dat ligt een paar honderd kilometer de verkeerde kant op). Nu zijn de projectcar + driver voor het gehele WREM project bedoeld, niet alleen voor ons, dus dit behoort gewoon altijd tot de mogelijkheden, maar het is wel weer een onaangename verassing om dit soort dingen de avond van tevoren te moeten vernemen. Ach ja, dingen gaan hier gewoon nooit zoals je verwacht!
Dus ook op donderdag zitten wij de hele dag op een inmiddels vrijwel verlaten office. Tijd voor lange mailtjes dus!
Gelukkig zijn er ook aangename verassingen, zo op z’n tijd! Omar laat vanuit Kigali namelijk weten dat de divers voor het PhD project van Flora (die twee maanden terug, vlak voor onze aankomst, opeens het project (en vermoedelijk ook Rwanda) vaarwel heeft gezegd) eindelijk zijn aangekomen en dat hij ze vrijdagochtend voor ons meeneemt! Dat betekent dus vrijdag een autootje huren en meteen het veld in om eindelijk onze peilbuizen van een diver te voorzien! (onze van de VU meegebrachte divers zijn allemaal al in gebruik). Dan kunnen we eindelijk fatsoenlijk grondwaterstanden meten!
Gesterkt door dit goede nieuws maken wij die avond thuis de lekkerste en grootste bak guacamole ooit! Er gaat zelfs een pepertje uit eigen tuin doorheen (lafjes gejat in het donker, omdat we niet weten of deze plantjes nou voor ons of voor de tuinman/bewaker bedoeld zijn :P)
Een pannetje guacaOp vrijdagochtend zijn wij na een half uurtje lopen al vroeg in de office, en ook Omar arriveert hier redelijk op tijd. De meegebrachte divers worden door ons gretig uitgepakt en de software geïnstalleerd. Er zijn zelfs enorme rollen roestvrij staaldraad en klemmetjes meegeleverd voor het ophangen van de divers; ideaal! Omar lijkt in dit alles totaal niet geïnteresseerd te zijn, en is in het kamertje hiernaast aan het internetten en houdt zich met subsidieaanvragen bezig. Hij heeft meer geld nodig voor zijn onderzoek!
Wat dat betreft geen verschil met de eerder al gearriveerde automatische regenmeters en alle verschillende apparatuur voor Omars meteotoren… Allemaal interessante meetapparatuur voor je onderzoek, en nog gloedje nieuw ook! Op de VU hebben we dit mooie spul allemaal niet hoor! Wij zouden in zijn situatie meteen alle dozen uitpakken, de handleidingen doorlezen, de software installeren en kijken hoe alles werkt! Of zoals Jochen dat twee weken geleden nog zo mooi verwoorde (na het arriveren van alle dozen voor de meteotoren): “ik zou mijn vrouw bellen dat ik wat later thuis kom en de hele avond overwerken om alles uit te proberen”.
Bij Omar werkt dat echter anders en terwijl wij (wederom) alles uitpakken, checken of het volledig is, kijken hoe alles werkt en uiteindelijk de divers programmeren, begint Omar rustig zijn dag met een bak slappe oploskoffie achter de computer…
Wij zijn inmiddels wel klaar, de handleiding is al 3x doorgelezen, en we wachten op wat komen gaat. “I think we can go” is doorgaans het startsein van Omar als hij klaar is om het veld in te gaan. Er moeten altijd nog wel wat dingetjes gebeuren, en we gaan eigenlijk nooit voor 10.00 het veld in, dus we zijn wel wat gewend. De uren tikken echter weg, en Omar lijkt druk te zijn met van alles en nog wat. Het is al bijna 13.00 als Omar eindelijk de verlossende woorden spreekt: “I think we can go… for lunch”
Wij vragen of we dan nog het veld in gaan vandaag om (eindelijk!) de divers te installeren? Dan komt eindelijk de aap uit de Rwandese mouw: Omar heeft geen geld om een auto te huren vandaag, dus we kunnen beter maandag het veld in gaan!
Weer een typisch voorbeeld van de Rwandese communicatietechnieken… Slecht nieuws wordt gewoon niet gemeld! De hele ochtend niks zeggen en het onderwerp niet ter sprake brengen is voor een Rwandees een betere oplossing dan ‘de gesprekspartner schaden’ met een negatief bericht. En als er dan door ons uiteindelijk naar de waarheid gevist wordt (“waarom gaan we niet het veld in?”) moet je vervolgens zelf het slechte nieuws nog tussen de regels doorlezen (“het is beter om maandag te gaan”) en concluderen dat het er vandaag niet meer van gaat komen.
Uiteraard is het geen optie om de situatie aan het begin van de dag uit te leggen en ons te vragen om wat geld voor te schieten, waarna we gewoon het veld in waren gegaan… We hadden het trouwens ook best zelf willen betalen!
Maar iemand laten weten dat je geld op is, is natuurlijk een soort van ‘zwakte’ en iemand om geld vragen een ‘zonde’, dus kun je maar beter niets zeggen. ”Wat niet gezegd of geschreven wordt, is vaak minstens zo belangrijk als wat wel wordt verkondigd”
Aangezien Omar die middag alweer naar Kigali moet, is er na de lunch geen tijd meer om met hem nog het veld in te gaan. We hangen dus maar weer wat op de office rond die middag. Uiteraard doet internet het op zulke momenten ook niet… Voor iedereen die zich dus afvraagt waarom dit stukje zo vreselijk lang is? Nou, daarom dus!
Om toch nog iets van deze week te maken, en de reeds geprogrammeerde divers zo snel mogelijk hun werk te laten doen, besluiten we om dan zelf maar op zaterdag naar de peilbuizen te lopen. Dan kunnen we ook meteen de 3 peilbuizen, de spring en de rivier samplen, zodat we ’s avonds ook nog wat te doen hebben! Ons huis lijkt trouwens wel een chemie-lab met alle flesjes, buisjes, het titreerpistool, de colorimeter, kleurrijke chemicaliën en ‘powder pillows’ die nodig zijn voor de hydrochemische analyse van onze monsters!
Als wij Omar tijdens de lunch vertellen dat we dan op zaterdag wel zelf naar de peilbuizen lopen om ons ding te doen, kijkt hij ons verbaasd aan. In het weekend met je werk/studie bezig zijn is natuurlijk sowieso ondenkbaar voor ‘family-man’ Omar, maar om dan ook nog eens dat hele eind zonder auto af te leggen? “Onmogelijk” is dan ook de reactie van Omar…
Op zaterdagochtend is echter toch het grote moment daar, en met een tussenstop op de office weten wij in 5 kwartier onze peilbuizen te bereiken. Twee blanken die in de vroege ochtend te voet met een grote rugtas door de velden trekken is natuurlijk een raar gezicht, en de mensen die in het echte (rijst)veld aan het werk zijn kijken ons dan ook verbaasd aan. “Kijk een Bazungu” weergalmt het tussen de heuvels! Het is verbazingwekkend om te zien hoeveel mensen er wel niet in de rijstvelden aan het werk zijn, en die zich nu massaal oprichten en het werk even laten rusten om het wonderlijke schouwspel te aanschouwen.
Wij verwonderen ons ondertussen aan het kleurrijke schouwspel van de vele vogels, vlinders en andere natuur die zich tijdens de wandeling aan ons openbaart. Ook de schrikbarende erosievormen en de enkele zeldzame ontsluitingen van 2 miljard jaar oud, mooi geplooid maar sterk verweerd, metamorf gesteente zijn indrukwekkend. Dat zie je allemaal niet als je met de auto bent! Het is juist heerlijk om te lopen…
maandag 15 juni 2009
Wegens succes herhaald:
Wistjedatjes
(part 2)
(part 2)
- De tweedehands kleren uit Europa hier op de markt verkocht worden?
- Heel veel mensen hier in met name Duitse shirtjes rondlopen?
- Er in Duitsland dus veel Humanebakken staan?
- Deze shirtjes echt tot op het bot afgesleten gedragen worden?
- Door de zon en het stof alle kleur verdwijnt uit deze shirtjes?
- Naast van Persie, inmiddels ook Overmars, Frank de Boer, van Nistelrooy, Kluivert (2x), Makaay, Davids, Bergkamp (2x) en van Hooydonk gesignaleerd zijn?
- De blikken noodvoedsel van de USAid hier in de supermarkt te koop zijn?
- De meeste vrouwen hier een paraplu bij zich hebben; voor als de zon schijnt?
- Er ontzettend veel mensen hier langs de autoweg lopen?
- Dit de gewoonste zaak van de wereld is?
- Omar daarom bij zijn verblijf in Nederland ook langs de snelweg liep?
- Dit in Nederland minder gewaardeerd wordt?
- Rwandezen werkelijk van alles heen en weer slepen?
- En dit het liefst ook de hele dag doen?
- Dit alles onder het motto “hoe meer hoe beter” gaat?
- Rwandezen wat dat betreft net mieren zijn?
- Ze hier rustig een bed op hun hoofd tillen?
- Of een flinke beeldbuis-tv?
- Of een constructie van 6 houten stoelen?
- Of een hele enge zaag van
Wil je me kussen?
- Ze ook op de fiets van alles verslepen?
- Er rijdende constructies gemaakt worden die bij ‘fiets ‘m d’r in’ van Te land, ter zee en in de lucht niet zouden misstaan?
- Hier bijvoorbeeld 50 jerrycans aan zo’n fiets gebonden worden?
- Dit gevaarte rustig
Zoek de fiets
- Of er een vrachtwagen-formaat aan dozen en zakken aan zo’n fietsje gebonden worden?
- De meeste mensen hier dan ook naast hun fiets lopen?
- De kippen hier levend met tien tegelijk aan het stuur gebonden worden?
- Ze ook al onder de snelbinders van de pakjesdrager gesignaleerd zijn?
- Geen haan hier naar deze dieronvriendelijke praktijken kraait?
- Rwandezen soms net Duitsers zijn?
- Het namelijk allemaal in de laatste minuut nog even moet gebeuren?
- Dit bijvoorbeeld geldt voor het leren voor examens?
- Het dan opeens ’s avonds heel druk is op de Universiteit?
- Er dan rustig een nachtje doorgeleerd wordt?
- De kinderen in kleine dorpjes zich hier vermaken met ‘Oud-Hollandse’ spelletjes?
- De tol, de hoepel + ring, het springtouw en de hinkstapspelletjes veelvuldig gebezigd worden?
- Automatische regenmeters in Rwanda ook in het groen verkrijgbaar zijn?
- Wij 6x in de week bij ‘La Reponse’ eten?
- Dit het al eerder genoemde zelfbedieningsrestaurant is waar je voor minder dan een euro een prima (vegetarische!) maaltijd kunt krijgen?
- Er dan af en toe wel een meegekookte vlieg in je eten zit?
- Of een flink stuk grind?
- Of een tak?
- Ze hier soms erg weinig friet bij het zout doen?
- Wij 1 dag in de week echt ‘uit eten’ gaan en daarbij enorme hoeveelheden vlees dan wel tofu naar binnen werken?
-
- Er hier heel veel nieuwe en grootse bouwwerken gerealiseerd worden?
- Dit er nogal ‘op z’n Chinees’ aan toe gaat?
- Hier namelijk complete ‘achterstallige’ wijken voor platgegooid worden?
- Deze wijken dus moeten wijken voor al het gebouw van een gebouw?
- Er in Kigali ook een hele hoop banken en hotels uit de grond zijn gestampt?
- Hotels hier echter duurder zijn dan in Nederland?
- De benzineprijzen hier ook vergelijkbaar zijn met die van een willekeurig West-Europees land?
- En een auto huren hier zelfs 2x zo duur is?
- Dit alles komt omdat de dichtstbijzijnde haven (Dar-es-Salaam in Tanzania) meer dan
- En Rwanda dus volledig afhankelijk is van transport over land en door de lucht?
- Lokaal verbouwd voedsel daarentegen schrikbarend goedkoop is?
- Mits je dit niet in de supermarkt koopt?
- 5 supergrote en overheerlijke avocado’s hier slechts 100 RWF kosten?
- Je voor dit bedrag ook een flinke tros bananen kunt krijgen?
- 100 RWF overeenkomt met ongeveer 14 eurocent?
- Vrijwel al het geld en internationale hulp voor de wederopbouw van Rwanda na de oorlog in Kigali is gestopt?
- Deze stad dan ook in 10 jaar tijd verdubbeld is tot bijna 1 miljoen inwoners?
- Er in de rest van Rwanda echter weinig van al deze ontwikkelingshulp te merken is?
- Er echter wel ff een glasvezelkabeltje van Kigali naar Butare gelegd wordt?
- Dit uiteraard met de hand gedaan wordt?
- Er dus duizenden mannen en vrouwen aan het graven zijn langs de autoweg tussen Kigali en Butare?
- Wij dus al een mooi bodemprofieltje hebben van
- Deze niet helemaal op schaal in ons verslag past?
- En wij dit profieltje liever nog iets dieper willen hebben voor de echte geologie?
- Ook deze ‘loopgraaf’ op z’n Chinees door alles en iedereen heen gaat?
- Dit naderende onheil met twee mooie kalkstrepen keurig van tevoren wordt aangegeven?
- Zelfs de asfalt-oprit van het Nationale Museum van Rwanda er aan moest geloven en door een pikhouweel aan stukken werd gehakt?
- Er gigantische en zwaar overbeladen vrachtwagens tussen Kigali en Bujumbura (hoofdstad van Burundi) rijden?
- Deze met een gemiddelde snelheid van 20 km/uur vooruit puffen?
- Heuvel op deze vrachtwagens zelfs te voet in te halen zijn?
- Rwanda meer dan 1000 heuvels heeft?
- Zo’n ritje dus wel ff duurt?
- De achterkant van deze vrachtwagens helemaal volgehangen zijn met stekelbosjes en doornstruiken?
- Dit is om plundering van rijdende vrachtwagens te voorkomen?
- Wij niet zeker weten of dit ook tegen struikrovers helpt?
- Bijna alle auto’s die je hier ziet Toyota’s (4x drive) zijn?
- Er namelijk vrijwel alleen van dit merk voldoende onderdelen te vinden zijn voor reparaties?
- Onze bewaker/tuinman met de zuiderzon vertrokken is?
- Hij waarschijnlijk ergens anders de bloemetjes buiten zet?
- Wij nu af en toe een nieuwe tuinman hebben?
- Wij werkelijk geen idee hebben hoe dit hele systeem nou precies werkt?
- Er ondanks het plotselinge verdwijnen van Flora nog steeds schitterende plantjes en bloemetjes in ons gebied voorkomen?
- Ook de fauna er wezen mag?
- De aapjes die keurig over de rand van het hek de universiteitscampus oplopen nog steeds bij ons favoriet zijn?
- Studenten aan de NUR geld verdienen met studeren?
- De Rwandeze overheid hoogopgeleide mensen namelijk erg belangrijk vindt voor het land?
- Veel hoog opgeleide mensen na het behalen van hun diploma het land echter verlaten omdat ze het elders beter kunnen krijgen?
- Dit systeem naar ons idee dus niet helemaal werkt?
- Studenten op deze manier wel meer verdienen dan een schooljuf (zo’n 40 euro per maand)?
- Dit nog wel ver boven gemiddeld is?
- Het gemiddelde jaarinkomen van een compleet gezin (!) in Rwanda nog geen 250 euro bedraagt?
- Je hier best even stil bij mag staan?
- Dit namelijk schokkend laag is?
- En al helemaal als je bedenkt dat een vrouw gemiddeld 6 kinderen heeft die allemaal eten moeten hebben?
- Als je een rijk man bent, je je echter meerdere vrouwen kunt veroorloven?
- De vader van Omar bijvoorbeeld 3 vrouwen heeft?
- En pak ‘m beet 24 kinderen?
- Hier geen pensioen tegenop kan?
- Omar voorlopig nog niet aan een tweede zoon/dochter wil beginnen?
- Hij hier naar eigen zeggen geen geld voor heeft?
- Hij echter wel geld voor andere dingen heeft?
- Werkelijk iedereen hier ‘good morning sir’ tegen je zegt?
- Ook als het 15.00 ‘s middags of 19.00 ’s avonds is?
- Je hier overal je auto gratis kunt wassen?
- Rwanda in veel opzichten heel anders is dan haar omliggende buurlanden?
- Je hier bijvoorbeeld niet je rijbewijs kunt kopen?
- Dit in alle omliggende buurlanden wel kan?
- In Rwanda slechts 1% van de deelnemers z’n praktijkexamen haalt?
- Als we de verhalen mogen geloven?
- Volgens Omar het behalen van je MSc diploma gemakkelijker is dan het behalen van je rijbewijs?
- Dit ook wel iets zegt over het niveau van het MSc onderwijs hier?
- Wij hier na het zien van de onderzoekspresentaties van de masterstudenten hier ook al zo onze vraagtekens bij hadden?
- Dit een verhaal op zich is?
- Wij deze daarom lekker achter de hand houden?
- Het er kort gezegd wel op neer komt dat je met een dergelijke presentatie in Nederland de Middelbare School niet af komt?
- Het in Rwanda voor Afrikaanse begrippen ook heel veilig is?
- Je hier gewoon in het donker over straat kunt lopen; als blanke, alleen en met een volle rugtas?
- Je dit bijvoorbeeld in Uganda, Congo of Nigeria niet hoeft te proberen?
- Illegale tolpraktijken en afzetters langs de weg hier ook niet plaatsvinden?
- Ook in vele andere facetten Rwanda heel veilig is?
- Dit alles komt door de keihard optredende hand van de regerende partij?
- Deze partij alles topdown bestuurd en alle illegaliteit onmogelijk heeft gemaakt?
- Dit op zich heel positief is?
- Omdat Rwanda nu een veilig en relatief stabiel land is?
- Er echter in Rwanda beslist geen plaats is voor oppositie en andersdenkenden?
- De zittende premier ‘op z’n Afrikaans’ met ruim 95% gekozen en herkozen wordt?
- Hij zelf maar eventjes z’n zittingstermijn verlengd heeft naar 2x 7 jaar?
- Er nog veel meer van dit soort, uitermate dubieuze, praktijken plaatsvinden?
- De huidige regeringstop in de jaren negentig toevallig ook de leiders waren van de militaire tak van diezelfde partij?
- Deze partij in de genocide van 1994 (en de aanloop daar naar toe) niet al te lieve dingetjes heeft gedaan?
- Hier uiteraard geen onderzoek naar gedaan mag worden?
- Terwijl alle andere partijen al lang verboden en berecht zijn?
- Je hier zelf je conclusies uit mag trekken?
- Wij uit veiligheidsoverwegingen hier verder geen uitspraken over doen?
- Maar het wel schandalig vinden dat ook het VN oorlogstribunaal geen boefjes van deze ene partij berecht?
- En dat terwijl de VN in 1994 al jammerlijk gefaald heeft (Srebrenica-stijl) door met haar veiligheidstroepen Rwanda te ontvluchten bij het begin van de genocide?
- De VN (en VS, EU etc.) zelfs een lange tijd de andere kant opgekeken heeft?
- Pas na maanden heeft erkend dat er misschien toch wel sprake was van een genocide?
- Het toen al jammerlijk te laat was en er al een miljoen doden te betreuren waren?
- Wij altijd maar denken dat VN veiligheidstroepen er zijn om de vrede te handhaven?
- En wij ook altijd maar denken dat het VN oorlogstribunaal er is voor een eerlijk proces waarbij alle oorlogsmisdadigers berecht worden?
- Verenigde Naties, verenigde smaties!
- Het droge seizoen nu toch wel echt begonnen is?
- Wij al 2 weken geen regen hebben gehad?
- De zon hier nogal vel schijnt zo zonder wolken?
- Wij ‘in name of science’ toch nog wel hopen op een fikse regenbui?
- Het nu echter wel heerlijk weer is om lekker in een parkje te zitten?
- Een park (en een kratje bier) vinden hier echter nog niet zo gemakkelijk is?
- Het mooie weer ook allerlei kleurrijke vlinders en vogels met zich mee brengt?
- En malariamuggen?
- Er sinds kort een nieuw mannetje in de office is bijgekomen?
- Hij een erg aardige gast is, maar wel een beetje gelovig?
- De Jezus-houdt-van-mij-gospel-muziek nu door de office knalt?
- Wij sinds kort dus oordopjes en een laptop met goede muziek meenemen?
- Er de laatste tijd ook erg veel (rondreizende) blanken in Butare gesignaleerd worden?
- Zoals ene Rob uit Doetinchem die op zoek was naar het Nyungwe Forest?
- De meeste blanken ons echter totaal negeren en niet eens aankijken?
- Wij dit maar raar vinden?
- Wij in Kigali de trouwerij van Abias bijgewoond hebben?
- Dit een hele bijzondere gebeurtenis vol traditionele ceremonies was?
- Volgens de ‘kenners’ deze trouwerij echter niks voorstelde?
- Abias het allemaal wel een beetje op het laatste moment geregeld had?
- Abias namelijk nog snel even moest trouwen voordat hij 3 maanden naar de UNESCO-IHE in Delft gaat?
- Zijn vrouw anders bij hem weg zou lopen?
- Vanwege deze last-minute-trouwerij de kerk al niet meer mee wilde werken?
- Die ceremonie dus maar geskipt werd?
- Harmen zijn bril afdeed tijdens het boren en deze in het gras neerlegde?
- Deze door Abias keurig werd opgeraapt?
- Hij Harmen hiermee in de veronderstelling bracht dat de bril veilig was opgeborgen?
- Dit bij thuiskomst niet het geval bleek te zijn?
- Abias de bril namelijk ook keurig weer had teruggelegd in het gras?
- De bril daar de volgende dag niet meer lag?
- Deze gelukkig na 3 dagen toch weer terecht was?
- Een jongetje hem namelijk gevonden had?
- En aan zijn moeder gegeven had?
- Ons opsporingsverzocht-bericht in de lokale dorpsvergadering terechtgekomen was?
- De bril vervolgens, gewikkeld in doeken, weer keurig door de moeder werd afgeleverd bij ons?
- Harmen hier erg blij mee was?
- Hij er ook geen doekjes om wond en de moeder een financiële beloning gaf?
- De moeder op haar beurt beloofde van dat geld nieuwe kleren (doeken?) voor het jongetje te kopen?
- Harmen dit zo mooi vindt dat hij overweegt zijn bril vaker ergens neer te leggen?
- Overvloedige regenval de bier- en Fanta-consumptie beperkt?
- Mensen hier heel handig zijn?
- Er een man met maar 1 been voorbij kwam fietsen?
- Wij ons afvragen hoe deze man in hemelsnaam zijn fiets op en af stapt?!
- Heel veel dingen hier heel normaal zijn, die wij maar raar vinden?
- Omar bijvoorbeeld zijn laarsjes elke dag laat poetsen door de schoonmaakster?
- Deze schoonmaakster er ook altijd bij geroepen wordt om spullen te tillen van en naar de project-car?
- Terwijl wij dit prima zelf kunnen (en ook doen)?
- Het absoluut ‘not-done’ is als wij een zak van 50kg cement willen dragen?
- Als Omar iets vergeet hij ook rustig iemand ‘lager in rang’ naar de office stuurt om het te halen?
- Wij het ook maar raar vinden dat auto’s hier altijd voorrang hebben?
- En dat er overal voor getoeterd wordt?
- Fietsers altijd precies daar willen rijden waar jij loopt?
- Er ook in den treurnis getoeterd wordt als een ‘paria’ (bewaker/tuinman) het hek open moet doen voor een dikke auto die z’n erf op wil rijden?
- Dit naar onze maatstaven allemaal maar asociaal is?
- Wij laatst een nieuw restaurant wilden proberen?
- We gelokt waren door een uithangbord met oa ‘African food’ en ‘BBQ’ er op?
- De serveerster ons niet begreep toen wij om een menukaart vroegen?
- We dit zowel in het Frans als in het Engels probeerden?
- De manager erbij gehaald werd?
- Deze onze vraag of hier nog wat te eten viel ook niet begreep?
- Hij een beetje moeilijk keek en allemaal mensen aan het werk zette?
- Er uiteindelijk, na 5 minuten zoeken, toch nog 1 menukaart gevonden werd; ergens in een stoffig laatje?
- Wij maar ergens ander soep zijn gaan eten?
- Wij thuis hele lekkere guacamole maken?
- Of oer-Hollandse groentesoep met wortel, tomaat, knoflook en een pakje Knorr?
- De derby tussen Zambia en Rwanda echt een toppertje was?
- Amateurvoetbal in Nederland gemiddeld van een hoger niveau is?
- De wissels met uitgeprinte A4-tjes werden aangegeven?
- De shirtjes geen namen maar alleen het land en een nummer bevatten?
- De sfeer er echter wel goed in zat?
- De stroom hier regelmatig uitvalt?
- Dit meestal maar een minuutje duurt?
- Het de laatste tijd echter wel eens wat langer duurt?
- Zo’n langdurige stroomuitval bij voorkeur op een zeer ongelegen moment komt?
- Bijvoorbeeld tijdens de chemische analyse van onze watermonsters?
- Waarbij de concentratie van een bepaald ion met behulp van een kleuromslag bepaald moet worden?
- Kleuren onderscheiden nogal lastig is in het pikkedonker?
- Na twee uur ploeteren met een zaklampje de stroom weer begint te lopen op het moment dat wij net klaar zijn?
- Je maaltijd opscheppen bij het zelfbedieningsrestaurant ‘La Reponse’ ook knap lastig is, als het opeens pikkedonker wordt?
- Je dan wel mooi stiekem meerdere stukjes vlees op kunt scheppen, zonder bij te betalen?
- Wij als brave jongens hier uiteraard geen gebruik van maken?
- Er sinds ons verblijf in Butare maarliefst 4 zebrapaden bij gekomen zijn?
- Dit nog niet betekent dat je daar nu veilig kunt oversteken?
- De zebrapaden uiteraard ff met de hand, een kwastje en een likje verf gemaakt zijn?
- Ze in minder dan een maand alweer onzichtbaar zijn geworden?
- Je volgens Rutger ook altijd eerst ff moet schuren voordat je begint met verven?
- Er nu een heel abrupt einde aan deze wistjedatjes komt?
Abonneren op:
Posts (Atom)
