Eerste indrukken

15-04-2009: op naar Leuven
Na de nodige voorbereiding, boodschappen en vaccinaties is het eindelijk zover: vandaag begint onze trip naar Butare in Rwanda. De eerste opgave van vandaag is om de verzamelde spullen in de koffers te pakken. Dat valt toch nog niet mee, 2x23 kilo p.p. + 10 kilo handbagage klinkt alsof je alles mee kunt nemen wat je maar wilt, maar met de nodige apparatuur soms verpakt in onhandige koffers, monsterflesjes en een chemie-fieldkit-viskoffer, zitten je tassen toch al gauw vol.
Om 14.30 haalt Woutor ons op om ons een lift te geven naar Leuven. We zouden eigenlijk met de trein gaan, maar soms kom je een avond voor vertrek nog op hele goede ideeen (zeker als er IJ-biertjes in het spel zijn). Bij Uilenstede halen we Harmen op en rijden we langs WTC, waar we (iets later dan gepland, sorry nog daarvoor) afscheid nemen van vriendjes en vriendinnetjes...
Pff, het vooruitzicht om 3,5 maand ver weg te zijn, van de mensen die je liefhebt, lijkt plotseling toch wel wat lang.

Wouter heeft een routebeschrijving op internet gevonden. Het schema zegt ons dat we in een uur of 2 in Leuven zullen arriveren. De praktijk is helaas wat minder rooskleurig: file, nog meer file en een foutje in de routebeschrijving resulteren in een reistijd van zo'n 4 uur... Bij jeugdherberg de Blauwe Put aangekomen (ze kunnen de naam misschien beter veranderen in de Bouw Put...) checken we in en droppen we onze bagage in onze kamer. Op naar onze vriendin/collegastudent Ine, die al ergens met wat vrienden in een café zit. Via de vismarkt, de oudemarkt en de grote markt en een cafe belanden we op een terras bij de drinkwaterstraat. Daar eten we ribbekes en krijgen we Vlaamse les en leren het verschil tussen patat en friet. Gelukkig hebben ze voor de bewust geen vleeseters ook een voedzaam bord met spagetti. We eindigen op een terras op een gezellig plein, waar we zeker nog een keer naar toe moeten! Na een paar "drie-en-dertigers" nemen we afscheid van Ine en haar vriendjes en gaan we terug naar de Bouwput.

16-04-2009: aankomst in Rwanda
Na een (te) korte nacht in Leuven, brengt ons "ilegaaltje" ons naar het station. Rond 7.30 vertrekt de trein richting Zaveltem Luchthaven. Op het vliegveld aangekomen checken we in en trakteren we onszelf op een heerlijk ontbijt met chocoladebroodje en koffie! Na een flinke wandeling naar gate T69, vertrekken we om 10.40 richting Rwanda. Onderweg zien we voornamelijk wolken, slechte films, veel zand, de nijl (?), de Middelandse Zee en nog meer zand (maar wat wil je als je ruim 2000 km over Libie en Soedan vliegt). Boven de evenaar zien we een schitterende zonsondergang (zie foto). Om 18.45 landden we op het pikdonkere Kigali airport. Er is amper controle en de rijen vallen alles mee. Toch een voordeel als er niet zoveel vliegtuigen landen. Op het vliegveld zijn we getuige van onze eerste, gelukkig kortdurende, stroomstoring. Omar staat gelukkig al op ons te wachten, we kunnen meteen met de auto richting Butare vertrekken.

Harmen en Rutger op de evenaar met zonsondergang

De monopolistische wisselkoersen op het vliegveld zijn geen optie: 1 euro levert daar slechts 600 RWF op. Onderweg stoppen we daarom in "Kigali town" om geld te wisselen.
Er wacht ons een warm onthaal met de nodige mensen die ons menen te moeten overtuigen dat we bij hun kantoor ons geld moeten wisselen. Gelukkig is Omar mee!! Uiteindelijk besluiten we om in overleg met Omar toch in zee te gaan met een van de geldhandelaren en krijgen we per euro 740 RWF.
Kigali is een enorme stad, die de laatste jaren enorm is gegroeid. Het is op straat overal druk, zeker bij de busstations en benzinepompen "hangen" veel mensen rond. Wat al die mensen daar precies doen is niet helemaal duidelijk...

Na onze eerste aanraking met "de locals" vertrekken we voor onze 2,5 uur durende trip van Kigali richting Butare. De weg is van een wonderbaarlijk goede kwaliteit (breed asfalt met weinig kuilen); de weggebruikers van iets mindere...
Ook onderweg zien we veel mensen langs de weg lopen. Soms moet Omar hard remmen, omdat er bijvoorbeeld plotseling een vrachtauto op de weg staat geparkeerd. Aan de rechterkant van de weg rijden, in een auto waar het stuur ook aan de rechterkant zit, is toch ook niet zo heel handig. In Rwanda zijn ze daar inmidels ook achter, Omar vertelt ons dat deze 'Engelse' auto's sinds 2 jaar niet meer worden ingevoerd. Ook hebben ze een handig gebruik bedacht:
ze geven met hun richtingaanwijzer aan of verkeer wel of niet kan inhalen. Richtingaanwijzer naar links betekent dat achterliggers veilig kunnen inhalen. Naar rechts betekent er komt een tegenligger aan. Slimme jongens, die Rwandezen! (En wij maar denken dat Omar de hele tijd af wil slaan...)

Om een uur of 22.30 komen we aan in Butare. We gaan eerst langs "the office" om de sleutel voor ons huis op te halen. Bij de universiteit is het nog behoorlijk druk. Studenten zijn nog bezig achter computers en zelfs nog actief in leslokalen! Tegenwoordig is de VU op dat tijdstip al een half uur gesloten; hier wordt er letterlijk dag en nacht gestudeerd! In "the office" krijgen we een lekkere bak koffie en vertelt Omar dat we in het kantoor onze eigen kamer hebben! Wat een luxe, ook dat zijn we op de VU niet gewend...

We maken kennis met Abias, die ook aan het WREM project werkt. Na onze bak koffie vertrekken we met de auto richting het huis. We rijden terug, over de hoofdweg richting Kigali, en rijden over een hobbelige zandweg. We stoppen voor een grote poort, welke na wat toeteren wordt geopend door onze "guard". Het huis is erg groot, met 3 slaapkamers, 2 badkamers en een grote woonkamer. Hier waren we dus al bang voor...
Na het uitzwaaien van Omar en Abias groeten we de guard en installeren we onze klamboes. Op naar bed!!


17-04-2009: fieldtrip door Migina catchment
Na alweer een korte nacht (het was weer 1 uur voordat we in bed lagen) worden we om 8.30 door Omar met de auto opgehaald. Vandaag zullen we Dr. Wali ontmoeten en zullen we met Omar een groot deel van het onderzoeksgebied bekijken: de Migina catchment. Op de universiteit worden we voor de zoveelste keer uitgemaakt voor "bazungu". Dat betekent "blanke" in het Kinyarwandees, volgens Omar gaan we dit nog vaak horen. In ons kantoor nemen we eerst maar weer een heerlijke bak echte Rwandeze koffie. We sturen snel wat korte emailtjes naar het thuisfront, om ze op de hoogte te stellen van onze veilige aankomst in Butare.

Als Dr. Wali ook op kantoor is gearriveerd, vertekken we samen met Omar in een grote 4 wheeldrive richting Migina catchment. Dat zo'n terreinwagen nodig is, is ons als snel duidelijk geworden, omdat er behalve de geasfalteerde weg tussen Kigali en Butare alleen maar onverharde wegen zijn. Of ja, wegen... eigenlijk zijn het meer hobbelige zandpaden die vol met stenen liggen. Of ja, paden... eigenlijk is het gewoon 1 grote kuil...

Dr. Wali en zijn Masterstudenten

Emmers vol aparatuur

Bij het eerste excursie puntje worden we vergezeld door een grote groep met Masterstudenten chemistry, die vandaag hun eerste praktijkles krijgen in het doen van veldmetingen.
Nadat Dr. Wali en Omar zich hebben voorgesteld is het onze beurt. Daarna vertellen alle circa 20 studenten hun naam, hopelijk verwachten ze niet dat we die allemaal zullen onthouden! Dr. Wali leert de studenten hoe ze de metingen moeten uitvoeren en wat ze met de gegevens kunnen doen. Er komt zowaar een multimeter te voorschijn waarmee Oxygen, Total Dissolved Solids en Electrical Conductivity gemeten wordt. Ook een niet dubieus werkende pH meter wordt gebruikt. Hoogtepunt is echter de zwart/witte schijf van Chezy (?) waarmee Water Transparancy gemeten kan worden. Ware het niet dat de werking van dit high tech 'apparaat' gebruikt wordt in een stroompje van nog geen 10 cm diep... Veel zeggend was dan ook de vraag van 1 van de Masterstudenten: "Wat kun je hier nou eigenlijk mee?"
De metingen in het veld trekken een hoop bekijks: we weten wat ons de komende tijd te wachten staat. We nemen afscheid van Dr. Wali en de groep studenten en vertrekken met Omar voor
een rondrit door het gebied.

Omar, Harmen en kindjes

Omar laat ons aan de hand van de kaart een groot deel van het catchment zien. We meten de geleidbaarheid van het water (EC voor de hydrologen onder ons) om een beeld te krijgen van
verschillen in waterkwaliteit. Naast hydrologisch interessante dingen zien we onder andere veel gevangenen die op het land moeten werken. Ze zijn gekleed in roze shirts en worden in de gaten gehouden door guards met flinke geweren. Ook door de gevangenen worden we ongegeneerd aangestaard. Een erg ongemakkelijk gevoel: grote kans dat er bij de groep gevangenen mensen zijn die 15 jaar geleden vreselijke dingen hebben gedaan. Omar vertelt ons dat gevangenen het fijn vinden om op het land te werken, omdat ze daar soms hun familie kunnen zien. In een boekje lezen we hierover: "De Rwandese gevangenissen zijn niet berekend op de vele gevangen. De gevangenen verblijven dan ook grotendeels in de open lucht, zon of regen, zitten boven op elkaar, slapen in stapelbedden tot zeshoog, zonder een vierkante meter privacy of leefruimte. Voedsel wordt verzorgd door de regering, maar omdat dat lang niet voldoende is zijn de gevangenen aangewezen op familie. Dat geldt ook voor medische verzorging. Van vrijwel alle gevangenen ontbreken de dossiers, of ze zijn nooit geopend. Daarom is het niet echt duidelijk wie daadwerkelijk met de genocide van doen heeft gehad, wie gewoon een straatdief is of zelfs helemaal onschuldig."

Op een andere locatie zien we dat mensen fietsen, bromfietsen en zelfs (vracht)auto's zo ongeveer de rivier in rijden, om deze vervolgens te gaan wassen. Een interessant gegeven voor onze hydrochemie...

Toeschouwers bij een EC-meting

Overal waar we uitstappen staan binnen de kortste keren groepen kinderen te kijken wat we aan het doen zijn. Soms stuurt onze chauffeur, die het gebied erg goed lijkt te kennen, de kinderen weg.

"De Pijp" in Butare

Na een flinke toer over slechte wegen (de 4 wheeldrive en de uitstekende chauffeur komen goed van pas) gaan we terug naar de universiteit. Daar wachten we op Dr. Wali om te bespreken wat onze plannen zijn. Na afloop rijden we terug naar huis. Dr. Wali blijkt zo ongeveer onze buurman te zijn. Niet verkeerd!

We vragen Dr. Wali waar we goed kunnen eten. Uiteindelijk belanden we samen met hem in een restaurant waar we ons tegoed doen aan rijst, patat (voor belgen friet),
dopperwten, ui, gebakken banaan, en voor de meesten een stuk vlees. Daarbij kregen we een soort van tomatensausje en een enorme Mutziger (in belgie zouden ze dit een "vijf-en-zestiger" noemen). Wali vertelt ons zijn geschiedenis: hij komt uit Nigeria en heeft 11 jaar een Master+PHD gedaan in Rusland, wat natuurlijk de nodige interessante verhalen oplevert. Na die verhalen van 11 jaar student zijn in Rusland ("I even drunk beer with milk") verbaast het ons niet echt dat hij een cola besteld... Na daarna nog 3 jaar in Nigeria te hebben gewerkt, begon hij circa 5 jaar geleden als betaalde vrijwilliger bij de National University of Rwanda (NUR).
Inmiddels heeft hij de leiding over het WREM project, wat staat voor Water Resources and Environmental Management project. Dit NUR-project is in samenwerking met verscheidene internationale ontwikkelingsorganisaties, waaronder de UNESCO-IHE (gevestigd in Delft), en ons project maakt hier dus ook deel van uit. Dr. Wali trakteert ons op het eten, en wisselt nog telefoonnummers uit met Monique (de serveerster).

Na alle verhalen gaan we rond een uur of negen lopend naar huis. Vroeg naar bed is zo nu en dan ook wel fijn!


18-04-2009: Verkennen van de omgeving
Vandaag moeten we alweer vroeg op, aangezien we zo snel mogelijk een Rwandese bankrekening willen openen. We hebben rond een uur of half negen op de stoep bij Wali afgesproken. Hij heeft niet goed geslapen... Terwijl hij nog bezig is, drinken we een kopje oploskoffie met een banaantje (een banaan?). Als Wali ook zover is lopen we naar het 'centrum' van Butare naar één van de drie banken. Wali dringt op zeer bedreven wijze voor onder het mom van "we willen een EURO rekening openen!!" De deuren gaan meteen open, en we maken kennis met Jean Pierre Pierot. Wali moet er inmiddels vandoor aangezien hij vandaag (zaterdag) weer met de groep studenten het veld in gaat. Na de nodige formulieren en handtekeningen te hebben gezet zijn we de trotse bezitters van een Rwandese bankrekening. Als we Jean Pierre mogen geloven staat geld, gestort uit Nederland na 2 tot 4 dagen op de rekening. We zijn benieuwd!

Waar zijn we nu dan?

Na de Broodnodige aankopen (inclusief beleg) lopen we terug naar ons huis. Dit keer nemen we niet de hoofdweg maar besluiten wat meer van Itaba ("het Oud-Zuid" van Butare waar wij ook gelegerd zijn) te bekijken. De wegen zijn erg zanderig met de nodige kuilen. Dat zorgt soms voor kleine ongelukjes, zoals een (te zwaar beladen) gekantelde fiets. Rwandezen kunnen zo mogelijk
nog meer spullen op een fiets vervoeren dan wij in Nederland in onze auto vervoeren...

De "Apollolaan" van Butare

De middag brengen we thuis door. Het blijkt dat we naast een guard in de nacht ook beschikken over een tuinman overdag. Deze loopt de hele dag rond het huis, maar geen idee wat'ie allemaal doet... Wij hebben hem ondermeer met een bezem de modder/tuin zien vegen en momenteel moet ons stoepje eraan geloven (die toch echt wel schoon was). Ook zijn Rwandezen goed in het bijhouden van het gras. Elke millimeter die er bijkomt moet er zo snel mogelijk weer vanaf. Dit gebeurd echter niet met een grasmaaier, maar met verscheidene soorten kapmessen, welke op hun beurt gevijld worden aan onze poort. Onze tuinman vult hier ook een groot deel van de dag mee. (Tot nu toe worden we elke ochtend, naast een blaffende hond rond 06.00, anderhalf uur later wederom gewekt door het geluid van een zwiepend kapmes en snijdend gras).
Ook besluiten we het water uit de kraan te analyseren. Toch interessant om te weten met wat voor (koud) water je je hier moet douchen! Bij het openen van onze "fieldkit" komen we er achter dat deze de reis toch niet helemaal vlekkeloos heeft overleefd. Het hartjes toiletpapier blijkt met zijn dubbele gebruik zijn geld meteen al waard, waarvoor dank!

Hydrochemische analyse van het koude douchewater

Naast de guard en de tuinman vinden we ook uit dat we een huisdier hebben (zie foto). Toch lekker dat we een klamboe hebben, hopelijk houdt deze ook gekko's en wie weet voor ongedierte nog meer buiten! Vandaag is het ook de eerste dag met wat regen.

Een huisdier; lang niet gek!

19-04-2009: Regen
Vanwege de hevige regenbuien zijn we er tot op heden nog niet in geslaagd ons huis te verlaten, met een wortel+stroopwafel ontbijt tot gevolg. Dan maar weer een stukje schrijven voor
op de weblog... Ons huis is dus, zoals gezegd, erg groot. Qua infrastructuur laat het echter wel wat te wensen over. Zo hebben we 2 wc's, maar geen van beide is fatsoenlijk in staat om
een grote boodschap te verwerken. Ook hebben we last van een lekkende wc, een lekkende wasbak en een lekkende gootsteen. Inmiddels is er een gasfornuis gearriveerd, maar deze is
tot op heden nog niet operationeel. Ook zullen we eerst nog wat borden en pannen op de kop moeten zien te tikken voordat het zover is dat we zelf kunnen koken. Misschien eerst maar eens beginnen met een waterkoker...

We gaan nu proberen om tussen de buien door onze office te bereiken, om daar de nodige dingen te regelen en even te internetten. Dit internet is zeeeer traag, maar hopelijk voldoende om onze weblog up to daten (met foto's?!) en ook nog wat noodzakelijke mailtjes te sturen.
Tot zover onze eerste indrukken, belevenissen en avonturen in Rwanda!


Rutger en Harmen